SINH TỤ GIÁO HUẤN
生聚教训
Giải thích: chỉ việc sau khi thất bại tập
trung lại lực lượng, ra sức làm cho nước giàu binh mạnh trở lại.
Xuất xứ: Xuân Thu . Tả Khâu Minh 左丘明: Tả truyện – Ai Công tam niên 左传 - 哀公三年
Thời
Xuân Thu, hai nước Ngô Việt nhiều lần giao tranh, năm 494 trước công nguyên, Ngô
Vương Phù Sai 吴王夫差 đánh
bại quân Việt, bao vây Việt Vương Câu Tiễn 越王勾践cùng tàn binh bại tướng 5000 người
tại núi Cối Kê 会稽.
Đại
phu Văn Chủng 文种an
ủi rằng:
-Hoạ
thường biến thành phúc, xin địa vương chớ nản lòng.
Câu
Tiễn 勾践
cùng Văn Chủng 文种, Phạm Lãi 范蠡 bàn luận kế mưu, để Văn Chủng mạo
hiểm đến quân Ngô. Dùng châu báu, mĩ nữ hối lộ Thái tể nước Ngô là Bá Bỉ 伯嚭, để tìm cách gặp Ngô Vương. Văn
Chủng hướng đến Ngô Vương biểu thị nước Việt bằng lòng đầu hàng, làm thuộc quốc
của nước Ngô; vua tôi nguyện làm nô lệ, châu báu nguyện dâng hết cho Ngô Vương.
Nếu không thì châu báu bị thiêu huỷ, tính mệnh 5000 người sẽ chết, lúc đó nước
Ngô cũng tránh không được tổn thất nghiêm
trọng.
Ngô
Vương đồng ý giảng hoà, đưa vua tôi Câu Tiễn cùng châu báu đem về nước Ngô. Về
sau, Ngô Vương thấy vua tôi nước Việt siêng năng phục dịch, cho rằng họ sẽ không
phản loạn bèn thả cho họ về lại nước.
Sau
khi về nước, Câu Tiễn nằm gai nếm mật, ghi nhớ mối nhục bị vây ở Cối Kê. Vua tôi
một lòng ra sức khôi phục thực lực. Văn Chủng đề xuất phương châm “Thập niên
sinh tụ, thập niên giáo huấn” 十年生聚, 十年教训. Câu Tiễn hoàn toàn tán đồng. Trước tiên dùng thời gian 10
năm để tăng gia nhân khẩu, tích tụ tài sản. Quốc gia định ra chính sách khen
thưởng việc sinh đẻ, quy định nam đến 20 tuổi, nữ đến 17 tuổi nếu không lập gia
đình thì cha mẹ sẽ bị xử phạt; người nào có 2 con, nhà nước sẽ nuôi 1 đứa, có 3
con, nhà nước sẽ nuôi 2 đứa. Đồng thời động viên việc nông tang, phát triển nông
nghiệp, khiến bách tính giàu có no đủ, quốc khố có đầy, sau đó dùng thời gian
10 năm tăng cường chiến bị, huấn luyện quân đội, kiện toàn sức chiến đấu.
Quân
dân nước Việt đồng tâm nhất ý, Câu Tiễn ra sức thực hành, đích thân tham gia
lao động nông nghiệp. Nước Việt nhanh chóng được khôi phục, phát triển rất
nhanh. Còn Ngô Vương Phù Sai lại hoang phế chính sự, say đắm tửu sắc, buông lỏng
cảnh giác đối với nước Việt.
Cuối
cùng, nước Việt thừa lúc Ngô Vương tiến lên phía bắc không ở trong nước, đột
nhiên tập kích nước Ngô, giết chết thái tử nước Ngô. Nước Việt trở thành đại quốc
phía đông địa giới vượt đến Giang Hoài.
Phương châm “Thập niên sinh tụ, thập niên giáo huấn” 十年生聚, 十年教训đã đạt được thành công.
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 15/12/2025
Nguyên tác Trung văn
SINH TỤ GIÁO
HUẤN
生聚教训
TRUNG QUỐC THÀNH NGỮ CỐ SỰ TỔNG TẬP
中国成语故事总集
(tập 1)
Chủ biên: Đường Kì 唐麒
Trường Xuân – Thời đại văn nghệ xuất bản xã, 2004