BẤT DỰC NHI PHI
不翼而飞
Không cánh mà bay
Điển xuất: “Quản Tử – Giới” 管子 - 戒.
Vô dực nhi phi giả thanh dã
无翼而飞者声也
(Không cánh mà bay đó là tiếng đồn
vậy)
Lại thấy
trong “Quốc sách – Tần sách tam” 国策 - 秦策三
Chúng khẩu sở di, vô dực nhi
phi
众口所移, 毋翼而飞
(Mọi người cùng truyền nhau tin tức, tin tức không có cánh cũng bay xa)
Thời Chiến
Quốc, Tần Vương phái Đại tướng Vương Kê 王稽đi đánh
đô thành Hàm Đan 邯郸nước Triệu, 17 tháng liền mà không công hạ được. Lúc bấy
giờ có một người tên Trang 庄 hiến kế cho Vương Kê, nói rằng:
-Sao ông không ban thưởng cho bộ hạ? Như vậy mới động
viên được ý chí chiến đấu của họ.
Vương Kê hỏi rằng:
-Điều mà ta chấp hành đó là mệnh lệnh của Tần Vương,
không cần ông phải nhiều lời.
Trang thấy Vương Kê kiêu ngạo như thế, vô cùng tức giận,
nói rằng:
-Ông độc đoán chuyên hành, coi thường sĩ binh đã từ
rất lâu, đó là điều không đúng. Tôi nghe nói, giả như có 3 người đều phao tin ở
chợ có cọp, người nghe đều tin là thật; nếu có 10 người bẻ cong cây chuỳ, cây
chuỳ sẽ bị bẻ cong, nếu mọi người cùng truyền đi một tin tức nào đó, thì tin tức
đó không có cánh cũng sẽ bay đi khắp nơi. Có thể thấy, sức mạnh của dân chúng là
rất to lớn. Hay là ông cứ ban thưởng cho bộ hạ đi.
Vương Kê trước sau gì cũng không nghe lời khuyến cáo của
ông Trang.
Về sau, bộ hạ của Vương Kê nổi lên làm loạn, càng bất lợi
cho chiến sự. Tần Vương vô cùng tức giận đã giết Vương Kê.
Người đời sau dùng điển cố “Bất dực nhi phi” 不翼而飞 (không cánh mà bay) để ví ngôn luận và tin tức không đợi tuyên truyền đã nhanh chóng lan truyền, có lúc cũng ví đồ đạc bỗng nhiên bị mất.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 03/12/2025
Nguồn
ĐỒ GIẢI QUỐC HỌC ĐIỂN CỐ
图解国学典故
Chủ biên: Nhậm Tê Nhiên 任犀然
Bắc Kinh: Trung Quốc Hoa Kiều
xuất bản xã, 2016