TIẾT 3 “THI”
(tiếp theo)
PHÂN LOẠI
THEO HÌNH THỨC
1-Mao thi
毛诗
-Phong 风: Thập ngũ quốc phong.
-Nhã 雅: “Tiểu nhã” 小雅, “Đại
nhã” 大雅.
- Tụng 颂: “Chu tụng” 周颂, “Lỗ tụng”
鲁颂, “Thương tụng” 商颂.
2-Chính
xác 正确
-Sáng tác phẩm 创作品: Thi nhân có sự xúc động và phẫn
nộ, nhân đó mà sáng tác thơ ca, như những thiên : “Chinh nguyệt” 正月, “Tiệt Nam sơn” 节南山…
-Dân gian ca dao 民间歌谣: có nhiều trong “Quốc phong” 国风, trong “Nhã” 雅, “Tụng” 颂 cũng có không ít, đều là tác phẩm nông
ca, luyến ái …
-Quý tộc nhạc ca 贵族乐歌: có nhiều trong “Nhã” 雅,“Tụng” 颂, đa phần là nhạc ca trong tế tự, yến tiệc.
PHÂN LOẠI
THEO THỰC TẾ
1-Liên
quan đến dân gian:
a-Luyến ca 恋歌: như “Tĩnh nữ” 静女, “Thương Trọng Tử” 将仲子.
b-Kết hôn ca 结婚歌: như “Quan thư” 关雎, “Đào yêu” 桃夭.
c-Điệu ca 悼歌: như “Lục nga” 蓼莪.
d- Tụng hạ ca 颂贺歌: như “Lân chi chỉ” 麟之趾.
e-Nông ca 农歌: như “Thất nguyệt” 七月, “Đại điền” 大田.
2-Liên
quan đến quý tộc
a-Tông miếu nhạc ca 宗庙乐歌: như “Văn Vương” 文王.
b-Tụng thần nhạc ca 颂神乐歌: như “Tư văn” 思文.
c-Đảo ca 祷歌: như “Vân hán” 云汉.
d-Yến hội ca 宴会歌: như “Lộc minh” 鹿鳴.
e-Điền liệp ca 田猎歌: như “Xa công” 车攻, “Cát nhật” 吉日.
f-Chiến tranh ca 战争歌: như “Thường vũ” 常武.
ỨNG DỤNG
1-Giao tế
交际: ngôn ngữ ngoại giao trong “Tả
truyện” 左传 ít nhiều đều dẫn dụng “Thi
kinh”, có thể thấy những từ quen thuộc trong giao tiếp như “Thi” 诗, ‘dĩ” 已
2-Thân
tâm 身心: trong “Lễ kí – Kinh giải” 礼记 - 经解có nói:
Ôn nhu đôn hậu, Thi giáo dã.
温柔敦厚, 诗教也
(Có được ôn nhu đôn hậu là do Thi
bồi dưỡng mà có”
Có thể thấy, “Thi” có tác dụng bồi dưỡng tính tình.
THỜI
GIAN VÀ ĐỊA ĐIỂM
1-Thời đại
时代: đều là tác phẩm đời Chu. Nhân
trong 305 bài, chỉ có 5 bài trong “Thương tụng” 商颂dường như là tác phẩm đời Thương, nhưng kì thực “Thương
tụng” là thơ nước Tống, cũng là tác phẩm đời Chu.
2-Địa điểm 地点: địa phương sản sinh ra thi đều tại lưu vực Hoàng hà, nhân vì vùng đất 15 nước, không ra ngoài Dự 豫 , Tấn 晋, Lỗ 鲁, Tần 秦. Quốc đô của hai triều Thương Chu là nơi sản sinh “Nhã” 雅,“Tụng” 颂thì càng khỏi phải nói.
THI TỰ
1-Đại tự
大序: Trịnh Huyền 郑玄 nói là do Tử Hạ 子夏 viết. Trịnh Tiều 郑樵nói là do quan thái thi viết lúc
sưu tập thi. Thuyết của Trịnh Tiều tương đối đáng tin.
2-Tiểu
tự 小序: Trịnh Huyền nói là do Tử Hạ 子夏và Mao Công 毛公hợp tác. Trịnh Tiều căn cứ vào “Hán
thư – Vệ Hoành truyện” 汉书 - 卫宏传Vệ Hoành từ lời thầy nói ra mà viết thành.
(Hết)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 03/11/2025
Nguồn
QUỐC HỌC ĐẠI CƯƠNG
国学大纲
Tác giả: Tạ Vĩ
Phong 谢苇丰
Bắc Kinh: Bắc Kinh
Lí Công Đại học xuất bản xã, 2017.