"THẬP GIÁ TRAI DƯỠNG TÂN LỤC"
“Thập giá trai dưỡng tân lục” 十驾斋养新录 là trứ tác theo thể bút kí của
Tiền Đại Hân 钱大昕đời Thanh.
Tên gọi “Thập giá” 十驾 bắt nguồn từ câu trong “Tuân
Tử - Khuyền học” 荀子 - 劝学:
Nô mã thập giá, công tại bất xả.
(1)
驽马十驾, 功在不舍
(Ngựa dở chạy 10 ngày, cũng thành
công ở chỗ không giữa đường bỏ phế)
Ý nghĩa là kiên trì nỗ lực không lười
nhác.
Còn “Dưỡng tân” 养新là lấy từ tên thư phòng của tổ
phụ của Tiền Đại Hân, ngụ ý là hoài niệm và kế thừa học thức của các bậc tiên
hiền.
Thể lệ của sách cũng giống như bộ “Nhật tri lục” 日知录của Cố Viêm Vũ 顾炎武. Toàn sách có 23 quyển, sắp xếp theo nội dung những chủ đề khác nhau, bao gồm nhiều lĩnh vực như: kinh học, tiểu học, sử học, quan chế, Nho thuật v.v… Luận chứng tinh xác, kiến giải sâu xa, như trong đó có nói thời cổ không có “khinh thần âm” 轻唇音, thời cổ không có “thiệt thượng âm” 舌上音v.v… đối với âm vận học có ảnh hưởng quan trọng.
Chú của
người dịch
1-Trong
“Tuân Tử - Tu thân” 荀子 - 修身cũng có câu:
Phù kí nhất nhật nhi thiên lí,
nô mã thập giá (1), tắc diệc cập chi hĩ.
夫骥一日而千里, 驽马十驾, 則亦及之矣.
(Phàm thiên lí mã một ngày chạy được
ngàn dặm, ngựa dở chạy mười ngày cũng có thể đến được.)
Nô mã thập giá 驽马十驾: “nô mã” 驽马là ngựa dở. “Thập giá” 十驾: ngựa kéo xe đi 1 ngày gọi là 1 “giá” 驾; 10 giá tức lộ trình 10 ngày.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 04/11/2025
Nguồn
TRUNG QUÔC CỔ ĐẠI VĂN HOÁ THƯỜNG
THỨC TỪ ĐIỂN
中国古代文化常识辞典
Thương vụ ấn thư quán từ thư
nghiên cứu trung tâm, 2024