清风与明月
幽堂昼深 (1), 清风忽来好伴 (2).
虚窗夜朗 (3), 明月不减故人 (4).
(陈继儒: 小窗幽记)
THANH PHONG DỮ MINH NGUYỆT
U đường trú thâm (1),
thanh phong hốt lai hảo bạn (2).
Hư song dạ lãng (3),
minh nguyệt bất giảm cố nhân (4).
(Trần Kế Nho: Tiểu song u kí)
Chú thích
1-U đường: sảnh
đường u tĩnh thanh nhã.
2-Hảo bạn 好伴: bạn tốt.
3-Hư song 虚窗: cửa sổ không khép.
4-Bất giảm 不减: so với ….. không thua.
Dịch nghĩa
GIÓ MÁT VỚI TRĂNG TRONG
Ngồi nơi
sảnh đường u tĩnh, cảm thấy thời gian trôi qua thật lâu, bỗng một làn gió mát
thổi đến, phảng phất như có bạn thân bên cạnh.
Đứng trước cửa sổ không khép, cảm thấy màn đêm thanh lãng, ngước nhìn vầng trăng trên không, dường như dung hợp cùng bạn cũ.
Phân tích và thưởng thức
Nơi đình
Thương Lãng 沧浪có cặp đối:
Thanh phong minh nguyệt bổn vô giá
Cận thuỷ viễn sơn giai hữu tình
清风明月本无价
近水远山皆有情
(Gió mát trăng trong vốn vô giá
Nước gần núi xa đều có tình)
Với con
người, gió mát trăng trong đều có tình ý. Tình cảm của con người mà được kí thác, thế
là thiên địa có tình, “thanh phong” giống như người bạn thân lâu năm, tình ý chốn
nhân gian khó mà hết cho được, lương bằng ích hữu cuối cùng cũng không thể theo
nhau mãi, tình cảm đó chỉ có gởi vào làn gió mát, làm bạn chốn chân trời.
Trăng sáng
đa tình, đêm đêm đến rọi bên song, phảng phất như dung mạo của cố nhân đáng mỉm
cười với mình. Lí Bạch 李白có thơ rằng:
Cổ lai thánh hiền giai tịch mịch
Duy hữu ẩm giả lưu kì danh
古来圣贤皆寂寞
唯有飲者留其名
Thanh hiền xưa nay đều vắng lặng
Chỉ có người uống rượu để lại tên mình)
Xưa nay, thánh hiền ngạo lập trên đời, không có cách gì xua đuổi được tịch mịch, chỉ có uống rượu, chỉ có làm bạn với gió mát trăng trong, mới có thể lắng đọng được tâm linh. Hoặc nâng chén mời trăng sáng, hoặc một bầu rượu chốn cỏ hoa, nâng chén rượu trong làn gió mát, lạc thú ấy thật vô tận vô cùng.
Trần Kế Nho 陈继儒 (1558 – 1639):
văn học gia, thư hoạ gia đời Minh, tự Trọng Thuần 仲醇,
hiệu Mi Công 眉公, người Hoa Đình 华亭
Tùng Giang 松江 (nay là Tùng Giang Thượng Hải).
Trần Kế Nho lúc nhỏ đã thông
minh, ông học rộng biết nhiều, giỏi cả thơ lẫn văn, về thư pháp theo Tô Thức 苏轼, Mễ Phế 米芾 nổi tiếng một thời.
Khoảng những năm hai mươi mấy tuổi, ông tuyệt ý với khoa cử, ẩn cư tại Tiểu Côn
sơn 小昆山, sau cất nhà tại Đông Xà 东佘
suốt ngày đóng cửa viết sách. Triều đình nhiều lần cho mời nhưng ông đều lấy cớ
bệnh tật từ chối.
Trần Kế Nho cả một đời đọc rất
nhiều, trứ thuật cũng đồ sộ phong phú. Tác phẩm của ông có Trần Mi Công toàn tập 陈眉公全集 truyền đời.
Nguồn http://www.360doc.com/content
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 01/11/2025
Nguyên tác
THANH PHONG DỮ
MINH NGUYỆT
清风与明月
Trong quyển
TIỂU SONG U KÍ
小窗幽记
Tác giả: Trần Kế Nho 陈继儒
Chú dịch: Lôi Phương 雷芳
Sùng Văn thư cục, 2007.