SƠ NHẤT KỊ SÁT KÊ
初一忌杀鸡
(Mùng một kị giết gà)
Thời cổ, nhiều nơi thịnh hành một tập
tục cấm kị: Vào ngày mùng một đầu năm không được giết gà. Người ta cho rằng,
mùng một là “kê nhật” 鸡日, nên vẽ bức tranh gà dán lên cửa,
để có thể tị tà, vì thế tuyệt đối không được giết gà. Tập tục này, khởi nguyên
từ một truyền thuyết dân gian thời viễn cổ.
Tương truyền, lúc Nghiêu Đế 尧帝tại vị, quốc lực cường thịnh, bách tính an khương, các tiểu
quốc chung quanh đều tranh nhau mang những kì trân dị bảo đến tiến cống. Trong
đó, có nước Chi Chi 祗支, hướng đến Nghiêu Đế dâng lên một con chim lạ hiếm có. Con
chim đó hình trạng giống chim ưng, mắt như mắt gà, thanh âm như phượng hoàng,
tên nó là “Trùng Minh điểu” 重明鸟. Nó có bản lĩnh phi phàm, vừa
có thể đánh nhau trên không với loài chim hung dữ như ưng, chuẩn, ngốc, thứu,
cũng có thể chiến đấu trên đất với loài ác thú như sài, lang, hổ, báo. Ngoài
ra, nó còn có thể xua quỷ đuổi tà, yêu ma quỷ quái đều sợ nó. Nhân đó mà người
thời đó đều quét nhà cửa của mình sạch sẽ, hi vọng Trùng Minh điểu bay đến đậu
lại nơi cửa. Nhưng không biết vì sao, Trùng Minh điểu lại bay đi đâu mất, người
ta không còn thấy nó nữa. Thế là, có người dùng vàng hoặc gỗ khắc con Trùng
Minh điểu đặt nơi cửa nhà mình để cầu bình an. Về sau, người ta cảm thấy điêu
khác tốn nhiều công, nên chỉ tại cửa vẽ một con Trùng Minh điểu, như vậy cũng
có thể tị tà. Thời gian trôi qua, hình tượng Trùng Minh điểu trên bức vẽ dần dần
biến thành hình tượng con gà mà mọi người thường gặp hàng ngày.
Vẽ gà lên cửa để tị tà, thế là tập tục mùng một đầu năm kị giết gà từ đó mà ra.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 18/11/2025
Nguồn
ĐỒ GIẢI QUỐC HỌC ĐIỂN CỐ
图解国学典故
Chủ biên: Nhậm Tê Nhiên 任犀然
Bắc Kinh: Trung Quốc Hoa Kiều
xuất bản xã, 2016