HUỆ TỬ THIỆN THÍ
惠子善譬
Huệ Tử giỏi thí dụ
Điển xuất: “Tân tự – Thiện thuyết” 新序 - 善说.
Có một môn khách nói với Lương Vương 梁王:
-Huệ Tử 惠子khi nói
chuyện, rất giỏi dùng thí dụ. Đại vương nếu như bảo ông ta không dùng thí dụ thì
ông ta không thể nào nói rõ ràng sự kiện được.
Lương Vương bảo rằng:
-Được.
Ngày hôm sau, Lương Vương gặp Huệ Tử, nói với Huệ Tử rằng:
-Hi vọng tiên sinh từ nay khi nói về một việc gì thì
cứ nói trực tiếp, không cần phải thí dụ.
Huệ tử nói rằng:
-Hiện tại nếu có một người chưa biết “đạn” 弹 là cái gì, người ấy hỏi ngài hình dạng của “đạn” giống
cái gì, nếu ngài nói hình dạng“đạn’ giống cái “đạn”, thế thì người đó hiểu
không?
Lương Vương đáp’
-Không hiểu được.
Huệ Tử nói tiếp:
-Lúc bầy giờ ngài nên nói với ông ấy rằng: ‘Hình dạng“đạn” giống như cây cung, dùng trúc làm dây’, thế thì người ấy hiểu không?
Lương vương đáp:
-Có thể hiểu được.
Huệ Tử nói:
-Người nói vốn dùng vật mà mọi người đã biết để nói về
vật mà người nghe chưa biết, từ đó khiến người nghe hiểu ngay. Hiện ngài bảo tôi
không thí dụ, đó là không thông rồi.
Lương Vương nói:
-Tiên sinh nói hay lắm.
Câu chuyện này nói một cách hình tượng việc khéo léo dùng
thí dụ. Ngụ ý còn ở chỗ đem sở trường của người khác xem thành sở đoản, hơn nữa
bức người khác bỏ sở trường của bản thân họ để nói chuyện hoặc làm việc thì đó là
điều không thể được.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 13/11/2025
Nguồn
ĐỒ GIẢI QUỐC HỌC ĐIỂN CỐ
图解国学典故
Chủ biên: Nhậm Tê Nhiên 任犀然
Bắc Kinh: Trung Quốc Hoa Kiều
xuất bản xã, 2016