颜回问于孔子曰:
“小人之言, 有同乎君子者, 不可不察也.”
孔子曰:
“君子以行言, 小人以舌言. 故君子于为义之上相疾也, 退而相爱. 小人于为乱之上也相爱也, 退而相恶.”
(孔子家語 – 颜回第十六)
Phiên
âm
Nhan Hồi vấn vu Khổng Tử viết:
“Tiểu nhân chi ngôn, hữu đồng hồ quân tử giả, bất khả bất
sát dã.”
Khổng Tử viết:
“Quân tử dĩ hành ngôn, tiểu nhân dĩ thiệt ngôn. Cố quân tử
vu vi nghĩa chi thượng tương tật dã, thoái nhi tương ái. Tiểu nhân vu vi loạn
chi thượng dã tương ái dã, thoái nhi tương ố.”
(Khổng Tử gia ngữ - Nhan Hồi đệ thập lục)
Dịch
nghĩa
Nhan Hồi hỏi Khổng Tử:
“Những
lời của tiểu nhân có lúc cũng giống như những lời của quân tử, là một người
quân tử không thể không xem xét kĩ lưỡng.”
Khổng
Tử đáp rằng:
“Quân tử khi nói dựa vào hành vi của mình để nói, tiểu nhân thì dựa vào miệng lưỡi để nói. Nhân đó mà quân tử khi truy cầu điều nghĩa, rất ghét những ai không chịu cố gắng, nhưng bình thường yêu quý lẫn nhau. Còn tiểu nhân lúc khiêu khích li gián luôn chí đồng đạo hợp, nhưng bình thường lại căm ghét lẫn nhau.
Khổng Tử gia ngữ 孔子家语: còn gọi là Khổng
thị gia ngữ 孔氏家语, nói tắt là Gia ngữ 家语. Đây là bộ trứ
tác của Nho gia, nguyên bản có 27 quyển, bản hiện nay có 10 quyển, tổng cộng 44
thiên. Khổng Tử gia ngữ ghi lại tư tưởng
cùng ngôn hành của Khổng Tử và môn đệ của Khổng Tử.
Bản Khổng Tử gia ngữ hiện nay gồm 10 quyển,
44 thiên, Vương Túc 王肃 thời Nguỵ chú. Sau sách có phụ thêm bài tự của Vương Túc, và “Hậu tự” 后序.
https://baike.baidu.com/item/%E5%AD%94%E5%AD%90%E5%AE%B6%E8%AF%AD/6656586
Quyển Khổng Tử gia ngữ do Vương Ứng Lân王应麟chủ biên, phần tự của Vương Túc để ở đầu sách và không có phần “Hậu tự”.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 03/10/2025
Nguồn
KHỔNG TỬ GIA NGỮ
孔子家语
Chủ biên: Vương Ứng Lân 王应麟
Trường Xuân . Thời đại văn hoá xuất bản xã, 2003