ĐÀO LÍ MÃN THIÊN HẠ
Thời Võ Tắc Thiên 武则天,
vị Tể tướng nổi tiếng là Địch Nhân Kiệt 狄仁杰 có chính tích
trác tuyệt.
Niên hiệu
Cửu Thị 久视nguyên niên, tức năm 700, một ngày nọ, nữ hoàng Võ Tắc
Thiên hỏi Địch Nhân Kiệt rằng ai có thể bổ dụng làm Tể tướng? Địch Nhân Kiệt buột
miệng tiến cử Trương Giản Chi 张柬之. Võ Tắc Thiên lập
tức điều Trương Giản Chi làm Lạc Châu Tư mã 洛州司马.
Qua mấy
ngày sau, Võ Tắc Thiên lại hỏi Địch Nhân Kiệt, ai có thể tiến cử làm Tướng? Địch
Nhân Kiệt nói rằng:
-Mấy ngày trước thần đã tiến
cử Trương Giản Chi nhưng chưa trọng dụng, sao giờ bệ hạ lại hỏi như vậy?
Võ Tắc Thiên nói:
-Ta đã đề bạt ông ta rồi.
Địch Nhân Kiệt nói:
-Thần tiến cử Trương Giản
Chi là tiến cử tài Tể tướng, không phải tài Tư mã.
Về sau quả thực Trương Giản
Chi làm Tể tướng.
Sau này, Địch Nhân Kiệt còn hướng
đến Võ Tắc Thiên tiến cử 10 người khác, như Diêu Sùng 姚崇,
Hoàn Ngạn Phạm 桓彥范, Kính Huy 敬晖… những người này
sau này đều là những đại thần.
Người đời bèn nói về Địch Nhân
Kiệt:
-Đào lí trong thiên hạ, hết
thảy đều xuất từ nhà Địch Nhân Kiệt.
Địch Nhân Kiệt đáp rằng:
-Tiến cử hiền tài là vì đất
nước, không phải vì bản thân.
Đời sau dùng “Đào lí mãn thiên hạ” 桃李满天下để ví một người bổi dưỡng được nhiều nhân tài.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 14/10/2025
Nguồn
HOÀNG TRIỀU ĐIỂN CỐ KỈ VĂN
皇朝典故纪闻
Tác giả: Hướng Tư 向斯
Bắc Kinh: Trung Quốc văn sử xuất bản xã, 2002