NGUỒN GỐC HỌ THI
Về nguồn gốc họ (tính) Thi 施 chủ yếu có 3 thuyết.
1-Lấy tên của nước được phong làm họ (thị)
Thời
thượng cổ, triều Hạ có một nước chư hầu tên là “Thi quốc” 施国 (nay
là trong địa phận huyện Ân Thi 恩施Hà Bắc 河北). Sau khi nước mất, con cháu trong tông tộc bèn lấy
tên nước làm họ, nối đời nhau.
2-Xuất phát từ tính Cơ 姬,
là con cháu đời sau của Hoàng Đế 黄帝.
Thời
Xuân thu, con của Lỗ Huệ Công 鲁惠公là Tử Vĩ 子尾, tự Thi Phủ 施父. Con cháu đời sau của
ông lấy tên tự của ông tổ làm họ, xưng là “Thi Phủ thị” 施父氏, về sau bỏ chữ “phủ” 父,
xưng là “Thi thị” 施氏.
3-Xuất phát từ tính Tử 子,
là một trong “Ân thị thất tộc” 殷氏七族.
Đầu thời
Tây Chu, em trai Chu Vũ Vương 周武王là Khang Thúc 康叔thụ phong làm Vệ Thúc 卫叔,
phân đến “Ân thị thất tộc”: Đào thị 陶氏. Thi thị 施 氏, Phàn thị 樊氏, Phồn thị 繁氏… Thi thị 施氏là thợ chế tác các loại cờ. Thời cổ, việc nắm giữ chức
vụ, theo nghề chế tạo sản xuất đều là nối đời truyền cho nhau. Người ta lấy nghề
nghiệp mà đang làm để gọi họ. Thợ chế tác các loại cờ được gọi là “Thi thị” 施氏. Con cháu đời sau bèn lấy nghề nghiệp của tổ tiên làm
họ, xưng là “Thi thị” 施氏.
Họ Thi 施 ước chiếm 0,16% nhân khẩu của dân tộc Hán trong cả nước, chiếm vị thứ 105. Ba tỉnh Giang Tô 江苏, Phúc Kiến 福建, Chiết Giang 浙江 có nhiều người mang họ Thi.
Danh nhân các đời
Đời Hán có học giả Thi Cừu 施仇.
Đời Đường
có thi nhân Thi Kiên Ngô 施肩吾. Thi Thế Anh 施世瑛, người An Cát 安吉triều
Đường, sau được bái làm Thao Châu Thứ sử 洮州刺史.
Thời
Ngũ Đại có hoạ gia Thi Lân 施瞵, sở trường vẽ trúc.
Thời
Nam Tống có Thi Toàn 施全, là liệt sĩ trung
nghĩa lẫm nhiên. Tẩn Cối 秦桧sau khi dùng độc kế
hãm hại Nhạc Phi 岳飞, Thi Toàn đã hiên ngang ra mặt trừ hại cho đất nước.
Ông giấu dao nhọn đi giết chết Tần Cối, tuy tráng chí chưa bào đên được, nhưng
sự tích đã được lưu truyền bất hủ.
Thi Nại
Am 施耐庵người Tiền Đường 钱塘cuối
đời Nguyên đầu đời Minh (có thuyết cho là người Tô Châu 苏州). Bộ “Thuỷ hử truyện’ 水浒传mà ông sáng tác là một trong tứ đại danh trứ trường
thiên tiểu thuyết thời cổ ở Trung Quốc. Cuối đời Minh có danh tướng Thi Lang 施琅.
Đời Thanh có văn học gia Thi Nhuận Chương 施闰章, thi nhân Thi Thanh 施清, kì thủ trứ danh Thi Định Am 施定庵, hoạ gia Thi Tâm Tùng 施心松.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 13/9/2025
Nguyên tác Trung văn
THI TÍNH UYÊN NGUYÊN
施姓渊源
Trong quyển
BÁCH GIA TÍNH
百家姓
Biên soạn: Triệu Dương 赵阳