LỤC THẦN BẤT AN
六神不安
Điển xuất: Thanh . “Quan trường hiện hình kí” 官场现形记.
“Quan trường hiện hình kí” 官场现形记 là bộ
tiểu thuyết trường thiên do Lí Bảo Gia 李宝嘉cuối đời
Thanh sáng tác, tổng cộng 60 hồi. Tiểu thuyết lấy việc khiển trách quan trường
hắc ám ở cuối đời Thanh làm chủ đề, miêu tả sự sách nhiễu, tham ô vơ vét của
quan lại đương thời, việc bức hại nhân dân và các tội trạng dựa vào chủ nghĩa đế
quốc, phản ánh một cách khách quan những mâu thuẫn xã hội đương thời, về tư tưởng,
biểu hiện khuynh hướng chủ nghĩa cải lương.
Ở hồi thứ 2 trong tiểu thuyết có kể:
Có một người tên Triệu Ôn 赵温đậu Cử
nhân, nhà họ Triệu bày tiệc ăn mừng, bận rộn suốt mấy ngày. Vị giáo quan được phái
đến huyện truyền lời rằng, bảo Triệu Ôn lập tức đến tỉnh, điền vào tờ khai (Tú
tài sau khi đậu Cử nhân, trong một kì hạn nhất định phải đến dinh thự của quan
Học đài để điền vào tờ khai mới, viết rõ tuổi tác, quê quán, tổ tiên ba đời và
hiện trạng bản thân, đồng thời phải có sự bảo chứng của vị giáo quan sở thuộc,
chứng minh là thực).
Ông nội của Triệu Ôn xem lịch chọn ngày giờ hoàng đạo
chuẩn bị đưa cháu lên đường. Trước lúc đi một ngày, ông nội và cha bận rộn cả
ngày lẫn đêm, thay Triệu Ôn làm việc này việc kia, bận đến nỗi “lục thần bất an”
六神不安.
“Lục thần” 六神, theo cách nói của Đạo giáo, tâm
心 (tim),
phế 肺 (phổi), can 肝 (gan), thận 肾 (thận),
tì 脾 (lá lách), đảm 胆 (mật) của
con người, mỗi bộ phận đều có chủ tể thần linh, gọi đó là “lục thần” 六神, về sau phiếm chỉ tinh thần.
Thành ngữ “Lục thần bất an” 六神不安 thường dùng để hình dung tâm thần bất định.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 04/9/2025
Nguồn
ĐỒ GIẢI QUỐC HỌC ĐIỂN CỐ
图解国学典故
Chủ biên: Nhậm Tê Nhiên 任犀然
Bắc Kinh: Trung Quốc Hoa Kiều
xuất bản xã, 2016