“CẨU THÍ BẤT THÔNG”
Như chúng ta đã biết, nếu một bài văn không
logique, văn lí không thông thuận, khiến người ta không muốn đọc tiếp, hoặc giả
cố ý cưỡng từ đoạt lí, người ta thường chê là “cẩu thí bất thông” 狗屁不通. Ngoài ra, có một số người không
thông lí sự, cố chấp cho mình hơn người khác, đôi khi cũng bị người ta chê là “cẩu
thí bất thông”. Tóm lại, người ta dùng “cẩu thí” 狗屁 để biểu đạt ý nghĩa chê bai. Tại sao lại
có cách nói như thế?
Kì thực, “cẩu thí bất thông” 狗屁不通 nguyên là “cẩu bì bất thông” 狗皮不通. Nhân vì da của chó không có tuyến
mồ hôi, khi mùa hè nóng bức, chó chỉ có thể mượn cách thè lưỡi ra để phát tán
nhiệt lượng trong cơ thể. Cũng chính là nói da của chó không thông khí, nó thường
được dùng làm đệm giường, đệm ghế, trở thành loại vật phẩm giữ nhiệt tốt nhất.
“Cẩu bì bất thông” 狗皮不通đó là theo đặc điểm sinh lí của chó mà nói. Về sau, nhân vì chữ “bì” 皮 hài âm với chữ “thí” 屁 (1), người ta khi nói dần quen nói thành “cẩu thí bất thông” 狗屁不通. Lại nhân vì dùng “thí” 屁 để hình dung văn chương mà văn lí bất thông hoặc giả chỉ người bất minh sự lí, thì càng hình tượng hơn, ý nghĩa chê bai trào lộng lại càng đậm nét hơn. Cho nên người ta đem sai nói sai, ước định thành tục nói “cẩu bì bất thông” thành “cẩu thí bất thông”.
Chú của
người dịch
1-Thí 屁: Theo “Hán Việt tự điển”
của Thiều Chửu giải thích rằng:
“Hơi tiết xuống dưới. Tục gọi đánh
rắm là phóng thí 放屁.”
-Chữ “bì” 皮: da, bính âm là pí.
-Chữ “thí” 屁: rắm (trung tiện), bính âm là pì.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 19/9/2025
Nguồn
TRUNG QUỐC VĂN HOÁ 1000 VẤN
中国文化 1000 问
Tác giả: Địch Văn Minh 翟文明
Bắc Kinh: Trung Quốc Hoa kiều
xuất bản xã, 2010