“TAM TỰ KINH” “THIÊN TỰ VĂN” “ẤU HỌC QUỲNH LÂM”
“Tam tự
kinh” 三字经, “Thiên tự văn” 千字文và “Ấu học quỳnh lâm” 幼学琼林 đều là sách
học của nhi đồng thời cổ, thông tục dễ hiểu, đọc lên thuận miệng trở thành giai
tác lưu truyền thiên cổ.
1-“Tam tự kinh” 三字经
Thành
sách sớm nhất vào thời Nam Tống (1127 – 1279), tương truyền là trứ tác của Vương
Ứng Lân 王应麟 (1223 – 1296). “Tam tự kinh” toàn sách có hơn 1400 chữ, nhân vì lấy 3 chữ làm
thành 1 câu cho nên có tên như thế. Nội dung của “Tam tự kinh” vô cùng rộng,
bao quát cả lịch sử, thiên văn, địa lí, đạo đức cùng truyền thuyết dân gian …
Người xưa
có nói:
Thục độc Tam tự kinh, tiện khả tri thiên hạ sự, thông thánh nhân lễ.
熟读三字经, 便可知天下事, 通圣人礼.
(Đọc
thuộc “Tam tự kinh”, thì có thể biết được việc trong thiên hạ, thông hiểu được
lễ pháp của thánh nhân)
Thời
Minh, “Tam tự kinh” xuất hiện nhiều bản tăng bổ.
2-“Thiên tự văn” 千字文
Thành
sách vào thời Nam Triều đời Vũ Đế 武帝 nhà Lương (502 – 549). Lương Vũ Đế 梁武帝sai người rập 1000 chữ không trùng lập ở văn bia do Vương Hi Chi 王羲之soạn, dùng để giáo dục con cháu. Nhưng 1000
chữ này tạp loạn không thành chương, không liên quan, rất khó nhớ. Thế là Lương
Vũ Đế bèn bảo Chu Hưng Tự 周兴嗣bác học đa tài soạn thành văn. Chu Hưng Tự đem 1000 chữ (trong đó có 1
chữ lập lại, nên thực tế là 999 chữ) biên soạn thành câu 4 chữ, rất có vần luật,
văn chương thông tục dễ hiểu.
“Thiên tự
văn” bao quát nội dung nhiều phương diện như thiên
văn, địa lí, lịch sử, ẩm thực khởi cư, tu thân dưỡng tính cùng lễ giáo.
Đời sau có
nhiều tục biên và cải biên đối với “Thiên tự văn”.
3-“Ấu học quỳnh lâm” 幼学琼林
Là
sáng tác của học giả trứ danh Trình Doãn Thăng 程允升đời Minh, còn có tên là “Thành ngữ khảo” 成语考, “Cố sự tầm nguyên” 故事寻源. Nội dung của sách này
liên quan đến nhiều phương diện như: điển cố thành ngữ, nhân vật lịch sử, thiên
văn địa lí, điển chương chế độ, phong tục lễ nghi, ẩm thực khí dụng, cung thất
trân bảo, điểu cầm hoa mộc…
Người
xưa có câu nói:
Độc liễu “Ấu học” tẩu thiên hạ.
读了”幼学”走天下
(Đọc hết ‘Ấu học’ là đi khắp thiên hạ)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 12/8/2025
Nguồn
TRUNG QUỐC TÍNH THỊ
中国姓氏
Biên soạn: Thượng Quan Ngôn Linh 上官言灵
Hợp Phì: Hoàng Sơn thư xã, 2014