KIM KÍNH VÀ VŨ MÃ
1-Kim kinh 金镜
Ngày 5 tháng 8 năm Khai Nguyên 开元thứ 24 (năm 736) là sinh nhật 51 tuổi của Đường Huyền
Tông Lí Long Cơ 唐玄宗李隆基. Các đại thần lũ lượt chúc thọ, dâng lên “kim kính” 金镜 (gương
vàng).
Tể tướng
Trương Cửu Linh 张九龄 không
dâng kim kính, mà lại dâng lên bộ “Thiên thu kim kính lục” 千秋金镜录 do
ông biên soạn. Trong sách trình bày nguyên nhân hưng suy thành bại của các triều
trước, toàn sách tổng cộng 5 quyển.
Trương
Cửu Linh cho rằng, gương báu có thể soi bản thân mình, nhìn rõ dung nhan mà
mình không thấy được, nhưng nếu lấy người làm gương soi, thì có thể soi được
cát hung hoạ phúc của bản thân mình.
Dụng ý
của bộ sách là muốn Đường Huyền Tông thân cận với trung lương, tránh xa nịnh thần,
để tránh hoạ được phúc.
Đường Huyền Tông rất cảm động, ban thưởng cho Trương Cửu Linh.
2-Vũ mã 舞马
Ở sinh
nhật của Đường Huyền Tông, trong cung luôn cử hành hoạt động chúc thọ đại quy
mô. Huyền Tông bảo những người giỏi thuần ngựa tập luyện “vũ mã” 舞马 (ngựa
múa), đem 400 con ngựa phân làm tả hữu, mỗi con đều có danh hiệu, thân khoác đồ
trang sức tinh mĩ, cho mặc áo thêu, dây cương bằng vàng bạc, lại còn dùng châu
ngọc trang sức bờm ngựa. Ngựa múa theo khúc điệu “Khuynh bôi nhạc” 傾杯乐 ưu mĩ, ngấng cao đầu, vẫy đuôi, nhảy ngang nhảy dọc,
tư thế múa vô cùng đẹp. Ngựa còn có thể múa trên tấm ván mà Cao Lực Sĩ 高力士nâng lên, vô cùng hấp dẫn.
Hàng
năm vào Thiên Thu tiết千秋节 (1), Huyền
Tông đều ở dưới lầu tại cung Hưng Khánh 兴庆xem
“vũ mã”. Vũ mã như thế nào? Trước giờ chỉ thấy văn tự chép lại. Tại Hà Gia thôn
何家村ở Tây An 西安phát hiện một số văn
vật đời Đường, trong đó có một chiếc bình bạc có hình vũ mã ngậm chén, ở hai mặt
mỗi mặt có một con vũ mã dát vàng, trên cố buộc ruy băng, ruy băng và đuôi ngựa
đều bay hướng lên trên, miệng ngựa ngậm một chiếc chén, hai chân trước giơ cao,
hai chân sau cong lại.
Trương Duyệt 张说trong “Vũ mã từ” 舞马词có thuật lại:
Khuất tất hàm bôi phó tiết
Khuynh tâm hiến thọ vô cương
屈膝衔杯赴节
傾心献寿无疆
(Cong chân ngậm chén đến với lễ tiết
Nghiêng lòng dâng thọ chúc vô cương)
Chú của người dịch
1-Thiên thu tiết 千秋节: Vào năm Khai Nguyên 开元thứ 17 (năm 729), Đường
Huyền Tông Lí Long Cơ 唐玄宗李隆基thiết lập “Thiên
Thu tiết” 千秋节nhân dịp mừng ngày sinh của mình, thời gian là vào ngày
mùng 5 tháng 8 âm lịch.
Năm Thiên Bảo 天宝thứ 7 (năm 748), đổi tên thành “Thiên Trường tiết” 天长节, ngụ ý vương triều trường cửu.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 11/8/2025
Nguồn
HOÀNG TRIỀU ĐIỂN CỐ KỈ VĂN
皇朝典故纪闻
Tác giả: Hướng Tư 向斯
Bắc Kinh: Trung Quốc văn sử xuất bản xã, 2002