NHAN CHI THÔI VỚI “NHAN THỊ GIA
HUẤN”
Nhan
Chi Thôi 颜之推 (năm 531 – khoảng sau năm 595)
Văn học gia, giáo dục gia thời Bắc Tề,
tự Giới 介, người Lâm Nghi 临沂 Lang Da 琅邪 (nay thuộc Sơn Đông 山东). Ban đầu nhậm chức Tán kị Thị
lang 散骑侍郎 thời Lương Nguyên Đế 梁元帝, sau đầu bôn Bắc Tề, làm quan
tới chức Hoàng môn Thị lang 黄门侍郎. Ông sở
trường về văn tự học, cùng với Lưu Trăn 刘臻, Tiêu Cai 萧该 thảo luận
âm vận, sau do Lục Pháp Ngôn 陆法言 biên soạn
thành bộ “Thiết vận” 切韵.
Sáng tác của ông có “Nhan Thị gia huấn” 颜氏家训. hiện là bộ trứ tác giáo dục gia đình sớm nhất thời cổ Trung Quốc. Trong sách đề xướng tư tưởng giáo dục của Nho gia, cường điệu tính trọng yếu của gia đình, đề xướng cha mẹ chú trọng ngôn truyền thân giáo, chủ trương lấy đức làm hạt nhân, bồi dưỡng phẩm đức và thói quen tốt cho nhi đồng. Bộ sách có ảnh hưởng sâu rộng đối với việc giáo dục gia đình truyền thống Trung Quốc.
“Nhan
Thị gia huấn” 颜氏家训
Tên sách, trứ tác của Nhan Chi Thôi 颜之推thời Bắc Tề. Ban đầu viết vào
thời Bắc Tề, thành sách vào khoảng niên hiệu Nhân Thọ 隋仁寿 triều Tuỳ (năm 601 – năm 604). Toàn sách có 7 quyển, 20
thiên, nội dung bao gồm nhiều phương diện, như: lập thân, trị gia, xử sự, vi học
… là sự tổng kết của Nhan Chi Thôi về kinh nghiệm nhân sinh và lí niệm giáo dục.
Trong sách trình bày rõ ràng tỉ mỉ đối với phương pháp, phương thức giáo dục
con em và quy phạm hành vi của nội bộ gia đình. Cường điệu giáo dục cần tuỳ
theo cá tính sai biệt của cá nhân mà áp dụng phương pháp giáo học và nội dung khác
nhau, chú trọng sự hứng thú và sở trường của mỗi em, đề xướng giáo dục cần có cả
khoan và nghiêm bổ sung cho nhau, vừa hợp với không gian phát triển tự do của
trẻ em, đồng thời đối với trẻ em tiến hành sự ước thúc tất yếu và hướng dẫn. Những
quan niệm này vẫn có ý nghĩa tích cực trong xã hội hiện đại.
“Nhan Thị gia huấn” từng được lưu truyền rộng rãi, mọi người đánh giá là “Cổ kim gia huấn, dĩ thử vi tổ” 古今家训以此为祖 (Với việc gia huấn xưa nay, lấy sách này làm ông tổ).
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 03/8/2025
Nguồn
TRUNG QUÔC CỔ ĐẠI VĂN HOÁ THƯỜNG
THỨC TỪ ĐIỂN
中国古代文化常识辞典
Thương vụ ấn thư quán từ thư
nghiên cứu trung tâm, 2024