NGUỒN GỐC HỌ KIM
Về nguồn gốc họ (tính) Kim 金 tương đối phức tạp, chủ yếu có 3 thuyết.
1-Xuất phát từ Thiếu Hạo Kim Thiên Thị 少昊金天氏.
Tương truyền
Thiếu Hạo 少昊là một trong “ngũ đế” thời cổ, là con cháu họ Kỉ 己của Hoàng Đế 黄帝. Thiếu Hạo sau khi
chết được tôn làm Tây phương Đại Đế 西方大帝. Theo học thuyết
Ngũ hành thời cổ, tây phương thuộc kim, cho nên Thiếu Hạo lại có xưng hiệu là “|Kim
Thiên Thị” 金天氏. Hậu duệ của ông bèn lấy “Kim” 金làm họ, xưng là “Kim Thị” 金氏.
2-Xuất phát từ đời sau của Kim Nhật Đê 金日磾, thái tử của Hung Nô Hưu Đồ Vương 休屠王.
Con của
Hung Nô Hưu Đồ Vương 休屠王tên là Kim Nhật Đê 金日磾, thời Hán Vũ Đế 汉武帝
quy thuận triều Hán. Do bởi ông ta từng đúc tượng người bằng đồng (cũng gọi là “kim
nhân” 金人) để tế trời, nên được ban cho họ Kim 金, xưng là Kim Nhật Đê 金日磾.
Từ đó, con cháu của ông lấy Kim 金làm họ.
3-Từ họ Lưu 刘đổi sang họ Kim 金.
Cuồi đời
Đường thời Ngũ đại, nước Ngô Việt 吴越 (1 trong 10 nước) do Vương Tiền Lưu 王钱镠 khai
quốc, chữ “lưu” 镠 trong
Vương Tiền Lưu đồng âm với chữ “lưu” 刘, để tránh huý bèn đem
họ Lưu 刘 trong
nước Ngô Việt đổi sang họ Kim 金.
Ngoài 3
thuyết nêu trên, còn có 6 nguồn gốc khác:
-Thời
Nam Bắc triều, trong tộc Khương 羌có họ Kim 金.
-Thời Đường,
nước Tân La 新罗 (nay
trên bán đảo Triều Tiên 朝鮮) có họ Kim 金, Tân La quốc vương họ Kim 金.
-Khoảng
thời Vĩnh Lạc 永乐triều Minh, Thành Tổ 成祖đánh
mạc bắc, vương tử Mông Cổ Dã Tiên Thổ Can 也先土干, dẫn thê tử và bộ thuộc đến hàng, được ban họ Kim 金.
-Thời
Nguyên có Kim Lí Tường 金履祥, tổ tiên vốn họ
Lưu 刘, sau đổi sang họ Kim 金.
-Đời
Thanh, văn học gia, bình luận gia Kim Thánh Thán 金圣叹 vốn họ Trương 张, sau đổi sang họ Kim 金.
-Đời
Thanh, trong con cháu của Ái Tân Giác La 爱新觉罗có nhiều người mang họ Kim 金.
Họ Kim 金 ước chiếm 0,32% nhân khẩu của dân tộc Hán trong cả nước, chiếm vị thứ 69. Các tỉnh Hồ Nam 湖南, Chiết Giang 浙江, Giang Tô 江苏, Hồ Bắc 湖北, Tứ Xuyên 四川, Thượng Hải 上海có nhiều người mang họ Kim 金.
Danh nhân các đời
Kim Nhật
Đê 金日磾, đại thần thời Tây Hán, vốn là thái tử của Hung Nô
Hưu Đồ Vương 休屠王, thời Hán Vũ Đế 汉武帝từ
Côn Da Vương 昆邪王quy Hán, 7 đời làm nội thị cho hoàng đế, đời sau gọi
chung ông và đại thần Trương Thang 张汤 là “Kim Trương” 金张, trở thành đại xưng cho thế tộc công thần.
Kim Cương
Trí 金刚智, tăng đồ của Phật giáo Mật tông triều Đường, người
Nam Thiên Trúc 南天竺, đến Trung Quốc truyền giáo, từng dịch “Kim Cương Đính
kinh” 金刚顶經.
Kim Ấu
Tư 金幼孜, quan lại triều Minh, nhiều lần theo Minh Thái Tổ bắc
chinh, sung Tổng tài quan 总裁官.
Kim Thánh Thán 金圣叹, văn học gia, bình luận gia cuối đời Minh đầu đời Thanh, lời bình của ông lưu truyền rất rộng.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 06/8/2025
Nguyên tác Trung văn
KIM TÍNH UYÊN NGUYÊN
金姓渊源
Trong quyển
BÁCH GIA TÍNH
百家姓
Biên soạn: Triệu Dương 赵阳