临刑奏琴
嵇中散临刑东市, 神气不变. 索琴弾之, 奏 “广陵散”. 曲终曰: “袁孝尼尝请学此散, 吾靳固不与. “广陵散” 于今绝矣?” 太学生三千人上书, 请以为师, 不许. 文王亦寻悔焉.
(世说新语 - 雅量)
LÂM HÌNH TẤU CẦM
Kê
Trung Tán lâm hình đông thị, thần khí bất biến. Sách cầm đàn chi, tấu “Quảng
Lăng tán”. Khúc chung viết: “Viên Hiếu Ni thường thỉnh học thử tán, ngô cận cố bất
dữ. “Quảng Lăng tán” vu kim tuyệt hĩ?” Thái học sinh tam thiên nhân thướng thư,
thỉnh dĩ vi sư, bất hứa. Văn Vương diệc tầm hối yên.
(Thế thuyết tân ngữ - Nhã lượng)
TRƯỚC LÚC HÀNH HÌNH CÒN GẢY ĐÀN
Trung
Tán Đại phu Kê Khang lúc sắp bị hành hình tại pháp trường, thần khí không thay
đổi. Ông đòi đem đàn ra để đàn, tấu khúc “Quảng Lăng tán”. Đàn xong, Kê Khang
nói rằng: “Viên Chuẩn (tự Hiếu Ni) từng xin học khúc đàn này, ta vô cùng bỉ lận
không truyền thụ. Từ đây về sau, khúc “Quảng Lăng tán” bị dứt tuyệt rồi?” Đương
thời ba ngàn Thái học sinh dâng thư, thỉnh cầu tôn Kê Khang làm thầy, hầu mong
ông được cứu, nhưng triều đình không đồng ý. Kê Khang chết chẳng bao lâu, Văn
Vương Tư Mã Chiêu cũng hối hận.
(Thế thuyết tân ngữ - Nhã lượng)
Thế thuyết tân ngữ 世说新语 : bộ bút kí tiểu thuyết thuật lại những huyền học ngôn đàm dật sự của
sĩ đại phu thời Nguỵ Tấn. Trong đó có thể nhìn thấy ngôn đàm về huyền học thời
Nguỵ Tấn đã trở thành phong thượng, mà huyền học chính là lấy tư tưởng Lão
Trang làm gốc. Tư tưởng của Đạo gia đối với phương thức tư duy và trạng thái
sinh hoạt của sĩ đại phu thời Nguỵ Tấn, thậm chí phong khí của cả xã hội đều sản
sinh ảnh hưởng quan trọng. Tác phẩm này do Lâm Xuyên Vương Lưu Nghĩa Khánh 临川王刘义庆, thuộc dòng dõi tông thất nhà Lưu Tống thời Nam Bắc
triều đã tập hợp một số văn nhân biên soạn, Lưu Tuấn 刘峻
đời Lương viết lời chú. Toàn sách nguyên có 8 quyển, bản chú của Lưu Tuấn phân
làm 10 quyển. Các bản hiện nay đều là 3 quyển phân làm 36 môn như: đức hạnh,
ngôn ngữ, chính sự, văn học, phương chính, nhã lượng v.v… Toàn sách tổng cộng
hơn 1000 tắc, kí thuật những dật văn dật sự của danh sĩ quý tộc từ cuối đời Hán
đến thời Lưu Tống, chủ yếu là những câu chuyện có liên quan đến việc bình luận,
thanh đàm huyền ngôn và ứng đối cơ trí của các nhân vật.
Lưu Nghĩa Khánh 刘义庆 (năm 403 – khoảng
năm 444): người Bành Thành 彭城 (nay là Từ Châu 徐州 Giang Tô 江苏), văn học gia thời
Lưu Nghĩa Khánh mất năm Nguyên
Gia 元嘉 thứ 21 ở Kiến Khang 建康
(nay là Nam Kinh)
Lưu
Nghĩa Khánh từ nhỏ đã tài hoa xuất chúng, yêu thích văn học. Ngoài Thế thuyết tân ngữ 世说新语 ra, ông còn
có tiểu thuyết chí quái U minh lục 幽明录.
https://baike.baidu.com/item/%E7%94%AF%E8%B6%8A/6389240
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 28/8/2025
Nguồn
THẾ THUYẾT TÂN NGỮ
世说新语
Tác giả: Lưu Nghĩa Khánh 刘义庆
Thiểm Tây lữ du xuất bản xã, 2002.