一翦梅
月下清風浮動香
庭院深沉
漫漫流霜
鳥眠花睡夜催更
喞喞蟲聲
細響圍牆
寒冷冬來又吐芳
不屈孤高
瘦骨堅强
林逋介甫慕其花
雅士文人
喜愛成章
NHẤT TIỄN MAI
Nguyệt
hạ thanh phong phù động hương
Đình
viện thâm trầm
Mạn mạn
lưu sương
Điểu
miên hoa thuỵ dạ thôi canh
Tức tức
trùng thanh
Tế hưởng vi tường
Hàn
lãnh đông lai hựu thổ phương
Bất
khuất cô cao
Sấu cốt
kiên cường
Lâm Bô
Giới Phủ mộ kì hoa
Nhã sĩ văn nhân
Hỉ ái thành chương
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 06/7/2025
Lâm Bô (năm 967 – năm 1028): Tự Quân Phục
君复, người Chiết Giang 浙江đời Tống. Từ nhỏ đã khắc khổ
ham học, thông hiểu kinh sử bách gia, ưa điềm đạm, không ham danh lợi. Sau này
ông ẩn cư ở Tây Hồ 西湖 Hàng Châu 杭州, dựng nhà cỏ bên Cô Sơn 孤山, thường ngồi thuyền nhỏ phiếm
du các tự miếu ở Tây Hồ. Cả đời không lập gia đình chỉ thích trồng mai và nuôi
chim hạc, tiêu dao tự tại, nên người đời gọi là “mai thê hạc tử” 梅妻鹤子 (mai là vợ, hạc là con).
Lâm Bô 林逋 trong bài Sơn
viên tiểu mai 山园小梅 (bài 1), viết về hoa mai rằng:
Chúng phương dao lạc độc huyên nghiên,
Chiếm tận phong tình hướng tiểu viên.
Sơ ảnh hoành tà thuỷ thanh thiển,
Ám hương phù động nguyệt hoàng hôn.
Sương cầm dục há tiên thâu nhãn,
Phấn điệp như tri hợp đoạn hồn.
Hạnh hữu vi ngâm khả tương hiệp,
Bất tu đàn bản cộng kim tôn
众芳摇落独暄妍
占尽风情向小园
疏影横斜水清浅
暗香浮动月黄昏
霜禽欲下先偷眼
粉蝶如知合断魂
幸有微吟可相狎
不须檀板共金尊
Muôn hoa đều rụng chỉ riêng có
hoa mai tươi đẹp,
Cảnh sắc diễm lệ ấy chiếm trọn
khoảnh vườn.
Bóng hoa mai thưa nằm ngang, soi bóng trên dòng nước cạn,
Mùi hương ngầm thoang thoảng dưới
trăng trong buổi hoàng hôn.
Chim hạc muốn đậu xuống, trước tiên cũng phải
nhìn hoa mai nở
Loài bướm nếu như biết được vẻ đẹp
của hoa chắc cũng phải kinh hồn.
Ta may mắn được khẽ ngâm nga bên
cạnh,
Không cần phải gõ phách hát ca bưng chén
rượu vàng để thưởng thức.
http://baike.baidu.com/view/328677.htm
trong đó có hai câu hai câu rất nổi tiếng:
Sơ ảnh hoành tà
thuỷ thanh thiển
Ám hương phù động nguyệt hoàng hôn
疏影横斜水清浅
暗香浮动月黄昏
(Bóng hoa mai thưa nằm ngang soi
trên dòng nước cạn trong,
Mùi hương ngầm thoang thoảng dưới
trăng lúc buổi hoàng hôn.)
Và
“Sơ ảnh” 疏影
và “ám hương” 暗香
đã trở thành biệt
xưng của hoa mai.
Giới Phủ 介甫: Tức Vương An Thạch 王安石 đời Tống.
Vương An Thạch 王安石 (1021 – 1086), tự Giới Phủ 介甫, hiệu Bán Sơn 半山, Hán tộc, người Phủ Châu 抚州 (nay là Thượng Trì 上池 huyện Đông Hương 东乡thành phố Phủ Châu 抚州 Giang Tây 江西). Ông là tư tưởng gia, chính trị
gia, văn học gia, cải cách gia nổi tiếng thời Bắc Tống. Cùng với Hàn Dũ 韩愈, Liễu Tông Nguyên 柳宗元 … được gọi chung là “Đường Tống
bát đại gia” 唐宋八大家 (1). Năm Hi Ninh 熙宁thứ 2 (năm 1069), làm Tham tri
chính sự 参知政事
từ năm Hi Ninh thứ 3 trở đi, ông hai lần nhậm chức Đồng trung thư môn hạ Bình
chương sự 同中书门下平章事,
tiến hành tân pháp. Năm Hi Ninh thứ 9 sau khi bị bãi Tướng. ông ẩn cư, bị bệnh
và qua đời ở Chung Sơn 钟山Giang Ninh 江宁(nay là thành phố Nam Kinh 南京Giang Tô 江苏), thuỵ hiệu là “Văn” 文, được gọi là Vương Văn Công 王文公. Chính trị biến pháp của ông đối
với xã hội kinh tế hậu kì thời Bắc Tống có ảnh hưởng sâu rộng,
Vương
An Thạch có bài “Mai hoa” 梅花rất nổi tiếng.
墙角数枝梅
凌寒独自开
遥知不是雪
为有暗香来
Tường giác sổ chi
mai
Lăng hàn độc tự
khai
Dao tri bất thị
tuyết
Vi hữu ám hương
lai
(Mấy cây mai nơi góc tường
Vươn lên trong cái rét, riêng
mình nở hoa
Nhìn xa xa thấy màu trắng của
hoa tinh khiết biết không phải là tuyết
Bởi vì từng đợt từng đợt hương
ngầm của hoa bay đến)
“Mai
hoa” 梅花là
bài ngũ ngôn tuyệt cú do thi nhân Vương An Thạch 王安石thời Bắc Tống sáng tác. Hai câu
đầu của bài thơ, tả mấy cây mai nơi góc tường không sợ cái rét, mạnh mẽ vươn
lên, riêng mình nở hoa. Hai câu sau nói đến mùi hương ngầm của hoa. Tác giả
nhân cách hoá hoa mai, kiên cường mạnh mẽ vươn lên trong cái rét, ví với phẩm
cách cao quý, và mùi hương ngầm thấm vào lòng người, tượng trưng cho người tài
hoa tràn đầy. Cũng chính là lấy sự kiên cường và phẩm cách cao khiết của hoa
mai để ví với thi nhân, dù ở vào hoàn cảnh gian nan vẫn luôn giữ tiết tháo.