THÔI TRÌNH TÚ
Lời dẫn
Thôi Trình Tú 崔呈秀 (? – 1627): người Kế Châu 薊州 (nay là huyện Kế 薊 thành phố Thiên Tân 天津). Đậu Tiến sĩ thời Vạn Lịch 万历, được làm Hành nhân 行人 (1). Thôi Trình Tú tham ô giảo hoạt, không tu sửa phẩm hạnh của kẻ sĩ. Đầu niên hiệu Thiên Khải 天启, ông nhìn thấy thế lực của đảng Đông Lâm 东林lớn mạnh, nên cầu xin quy phụ, nhưng bị từ chối. Năm Thiên Khải thứ tư (năm 1642), nhân vì tội tham ô nên bị cách chức nghị tội, bèn cầu cứu với Nguỵ Trung Hiền 魏忠贤, khấu đầu van xin, xin được làm con nuôi. Từ đó ông trở thành tâm phúc của Nguỵ Trung Hiền, đứng đầu Yêm đảng 阉党, làm quan đến Binh bộ Thượng thư 兵部尚书 kiêm Tả đô Ngự sử 左都御史. Thôi Trình Tú cùng Nguỵ Trung Hiền mật mưu hãm hại người của đảng Đông Lâm, những viên quan nào không theo, đều lập kế bài trừ. Nhân đó, những người thanh chính bị ông ta khuynh hại nhiều vô số. Lúc bấy giờ Yêm đảng có “ngũ hổ”, Thôi Trình Tú là người đầu tiên. Thôi Trình Tú còn phong quan cho anh em, con rể, em vợ của mình, bọn họ tuy không thể đảm nhậm chức vụ, nhưng đều không dám phản đối. Con Thôi Trình Tú là Thôi Đạc 崔铎 tuy không học hành gì nhưng ông đã dặn dò khảo quan cho y được Hương tiến. Thôi Trình Tú cậy thế lực của Nguỵ Trung Hiền, ra vào hống hách, thế khuynh triều dã. Hi Tông 熹宗mất, Sùng Trinh 崇祯 lên ngôi, Nguỵ Trung Hiền đảo đài, nội bộ Yêm đảng cáo phát lẫn nhau, Thôi Trình Tú bị cách chức đợi trị tội. Tự biết tội của mình khó cứu, Thôi Trình Tú sau khi uống say đã thắt cổ tự tận. Sau khi chết, thây bị phanh để biểu thị tội trạng.
Thôi Trình Tú 崔呈秀người Kế
Châu 薊州, đậu Tiến sĩ năm Vạn Lịch 万历thứ 41 đời
Minh Thần Tông 明神宗, được làm Hành nhân 行人. Niên
hiệu Thiên Khải 天启, được thăng Ngự sử 御史, thị sát
vùng Hoài 淮, Dương 扬. Thôi Trình Tú là kẻ tiểu nhân
ti tiện ô trọc, tính tình giảo hoạt gian trá, không biết tu sửa phẩm hạnh của kẻ
sĩ. Khi thấy thế lực của đảng Đông Lâm 东林lớn mạnh,
ông ra sức kết giao với Lí Tam Tài 李三才để xin gia nhập, nhưng người của
đảng Đông Lâm từ chối. Tại vùng Hoài, Dương, ông tham ô tư lợi, nổi tiếng cả vùng.
Tri huyện huyện Hoắc Khâu 霍丘là Trịnh Diên Tộ 郑延祚 tham ô
công khoản, đáng lẽ bị nghiêm trị, Trịnh Diên Tộ tặng ông 1000 lượng bạc nên được
miễn. Trịnh Diên Tộ biết Thôi Trình Tú ham tiền nhận hối lộ, thế là một lần nữa
tặng ông 1000 lượng bạc. Sau khi Thôi Trình Tú nhận bạc, không những không nghiêm
trị Trịnh Diên Tộ mà còn tiến cử ông ta. Hành vi nhận hối lội tham tư lợi, Thôi
trình Tú đều có cả.
Năm Thiên Khải thứ tư (năm 1624), Thôi
Trình Tú về triều, Đô ngự sử Cao Phan Long 高攀龙đã vạch
trần tội trạng về hành vi hối lộ của Thôi Trình Tú, Lại bộ Thượng thư Triệu Nam
Tinh 赵南星nghị quyết tội của Thôi Trình Tú phải bị đày ra biên ái
làm lính, hạ chiếu cách chức đợi thẩm tra. Thôi Trình Tú kinh hoảng, chạy suốt đêm
đến chỗ Nguỵ Trung Hiền 魏忠贤, khấu đầu van xin, nói rằng
Cao Phan Long, Triệu Nam Tinh đều là người của đảng Đông Lâm, mượn tư thù để hãm
hại ông, ông khóc lóc xin cầu cứu, xin được làm con nuôi của Nguỵ Trung Hiền. Đương
thời, Nguỵ Trung Hiền bị triều thần công kích, vô cùng phẫn nộ, đang muốn mượn
quan lại ngoài triều làm trợ thủ, thừa cơ dẹp trở ngại của mình, lúc này lại có
được Thôi Trình Tú, rất mong được gặp, bèn xem Thôi Trình Tú là tâm phúc, hàng
ngày cùng bàn âm mưu kế sách.
Tháng Giêng năm sau, Cấp sự trung Lí Hằng
Mậu 李恒茂kêu oan cho Thôi Trình Tú, được ý chỉ nói rằng Thôi Trình
Tú bị vu hãm, cho khôi phục lại chức vụ vốn có. Thôi Trình Tú liền dâng sớ tiến
cử Trương Hạc Minh 张鹤鸣, Thân Dụng Mậu 申用懋, Vương
Vĩnh Quang 王永光, Thương Chu Tộ 商周祚, Hứa
Hoằng Cương 许弘纲… lại dâng sớ xin để các quan viên tại kinh đô tự trần
tình, như vậy, các quan lại thanh liêm chính trực đều bị khiển trách hoặc thoái
lui. Thôi Trình Tú lại đốc thúc xây dựng công trình ba toà điện, Nguỵ Trung Hiền
lấy lí do xét duyệt công trình, ngày ngày ra khỏi triều, bí mật bàn kế cùng Thôi
Trình Tú, Thôi Trình Tú dâng lên Nguỵ Trung Hiền bản ghi chép “đồng chí” 同志. Trong ghi chép là danh sách người của đảng Đông Lâm, lại
dâng “Thiên giám lục” 天鉴录, đều là người không phụ theo đảng
Đông Lâm. Nguỵ Trung Hiền căn cứ vào những danh sách này mà thăng giáng khen
thưởng, trừng phạt quan viên trong triều, nhân đó mà những người lương thiện không
còn. Những người cầu xin sự thương xót đều theo cửa Thôi Trình Tú, vì thế trước
cửa nhà Thôi Trình Tú cả đàn ruồi bu kiến đậu, ồn ào như cái chợ. Thôi Trình Tú
lại được thăng làm Công bộ hữu thị lang 工部右侍郎 kiêm
Ngự sử 御史, theo như trước vẫn giám đốc công trình ba toà điện.
Ngự sử Điền Cảnh Tân 田景新 nói rằng: Thị lang kiêm Ngự sử
không thích hợp, xin được đổi làm Thiêm đô ngự sử 佥都御史, hoàng
đế nghe theo.
Nguỵ Trung Hiền tu sửa huyện thành Túc
Ninh 肃宁quê nhà mình , Thôi Trình Tú đầu tiên dâng sớ tán tụng
mĩ đức. Tháng 2 năm Thiên Khải thứ 6 (năm 1626), Thôi Trình Tú lại dâng sớ tán
tụng Nguỵ Trung Hiền coi sóc công trình có công, xin ban sắc khen thưởng, trong
sớ đoạn cuối có viết:
Thần chẳng phải là người lấy lòng
quan lại, trước mắt mọi người đều chỉ trích thần, thần cam nguyện nhận lãnh.
Sau khi sớ truyền ra, trong triều ngoài
nội đều cười vang như sấm nổ. Các quan để lấy lòng Nguỵ trung Hiền cũng soạn thư
hơn 800 chữ, khen ngợi Nguỵ Trung Hiền, ra sức tán dương, ngay cả văn tự tán dương
của các đời trước cũng không thể vượt qua được sự cung kính của họ đối với Nguỵ
Trung Hiền. Từ đó về sau, các chương sớ, không chương sớ nào là không ca tụng công
đức Nguỵ Trung Hiền. … (còn tiếp)
(Tuyển từ “Minh sử” 明史 , quyển 306)
Chử Gia Vĩ 褚家伟
Chú của
người dịch
1-Hành nhân 行人: là viên quan thuộc “Hành nhân ti” 行人司 chủ yếu phụ trách các việc như truyền đạt văn thư triều đình, sách phong tông thất, trưng dụ tứ phương, trưng sính hiền tài, ban thưởng thăm hỏi, chẩn tế … nói đơn giản “hành nhân” là sứ giả của triều đình, phụng mệnh đi sứ các nơi, chấp hành ý chỉ của hoàng đế.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 07/7/2025
Nguồn
TRUNG QUỐC LỊCH ĐẠI THAM QUAN
TRUYỆN
中国历代贪官传
Biên dịch: Nhan Cát Hạc 颜吉鹤
Quốc tế Văn hoá xuất bản công
ti, 1992