TẤN TUYÊN ĐẾ TƯ MÃ Ý VÀ TẤN VĂN ĐẾ TƯ MÃ CHIÊU
Tấn Tuyên Đế Tư Mã Ý
Tư Mã Ý
司马懿 tự
Trọng Đạt 仲达, người huyện Ôn 温 Hà Nội 河内 (nay
là phía tây huyện Ôn 温 Hà Nam 河南), con của Tư Mã Phòng
司马防 -
quan Kinh Triệu Doãn 京兆尹triều Hán, xuất thân
sĩ tộc.
Tư Mã Ý
lúc nhỏ đã được sự tán thưởng của các danh sĩ đương thời, khen ông là người có
tài phi thường. Quận cử ông làm “kế duyện” 计掾,
được Thừa tướng Tào Tháo 曹操nhận làm Văn học duyện
文学掾, sau đổi làm Hoàng môn Thị lang 黄门侍郎, chuyển sang Nghị lang 议郎,
Thừa tướng đông tào thuộc 丞相东曹属, chủ bạ 主簿.
Họ Tào 曹phế nhà Hán kiến lập nhà Nguỵ, Tư Mã Ý nhậm chức Thái
tử trung thứ tử 太子中庶子, tham dự đại mưu, thường có những kế sách kì lạ, được Văn Đế Tào Phi 文帝曹丕tin tưởng trọng dụng, xem ông là một trong “tứ hữu”.
Thời
Nguỵ Văn Đế 魏文帝, chuyển làm Thị trung 侍中,
Thượng thư Hữu bộc dịch 尚书右仆射, chuyển Phủ quân
抚军, gia Cấp sự trung 给事中,
Lục Thượng thư sự 录尚书事.
Thời
Minh Đế 明帝, nhậm chức Đại tướng quân 大将军,
nhiều lần đem binh kháng cự lại Chư Cát lượng 诸葛亮,
khiến Chư Cát Lượng tráng chí không thành, không thể tiến vào chiếm lấy trung
nguyên.
Tào Phương
曹芳 lên
ngôi, Tư Mã Ý và tôn thất Tào Sảng 曹爽nhận di chiếu phụ chính.
Niên hiệu Gia Bình 嘉平nguyên niên, Tư Mã Ý không chế Cấm vệ quân trung ương, phát động chính biến cung đình, giết chết Tào Sảng, chuyên quyền quốc chính. Sau khi nhà Tây Tấn kiến lập, ông được truy tôn là Tuyên Đế 宣帝.
Tấn Văn Đế Tư Mã Chiêu
Tư Mã
Chiêu 司马昭tự Tử Thượng 子上, con thứ của Tư Mã Ý.
Sau khi
Tư Mã Ý mất, trưởng tử Tư Mã Sư 司马师phụ chính với danh
nghĩa Phủ quân Đại tướng quân 抚军大将军, sau chuyển làm Đại
tướng quân 大将军, gia Thị trung 侍中,
cầm cờ tiết, đốc thúc các quân trong ngoài, Lục Thượng thư sự 录尚书事, nắm giữ triều chính.
Sau 3 năm
niên hiệu Gia Bình 嘉平năm thứ 6, Tư Mã Sư phế Nguỵ Đế Tào Phương 曹芳, lập Tào Mao 曹髦làm
đế. Năm sau, Tư Mã Sư bệnh mất.
Sau khi
Tư Mã Sư qua đời, em là Tư Mã Chiêu 司马昭kế tục làm Đại tướng
quân 大将军, nắm giữ triều chính. Từ đó, ngày đêm mật mưu thay nhà
Nguỵ.
Năm Cam
Lộ 甘露thứ 5, Tư Mã Chiêu giết Tào Mao, lập Tào Hoán 曹奂 làm đế.
Cảnh Nguyên 景元năm thứ 4, phát binh diệt Thục Hán. Tư Mã Chiêu tự xưng Tấn Công 晋公, sau là Tấn Vương 晋王. Hai năm sau qua đời. Mấy tháng sau, con là Tư Mã Viêm 司马炎phế nhà Nguỵ kiến lập nhà Tấn, truy phong Tư Mã Chiêu là Văn Đế 文帝.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 26/7/2025
Nguồn
HOÀNG TRIỀU ĐIỂN CỐ KỈ VĂN
皇朝典故纪闻
Tác giả: Hướng Tư 向斯
Bắc Kinh: Trung Quốc văn sử xuất bản xã, 2002