孔子曰: “吾于甘棠, 見宗庙之敬矣. 思其人,
必爱其树; 尊其人, 必敬其位, 道也.”
(孔子家語 –
好生第十)
Phiên
âm
Khổng Tử viết: “Ngô vu cam đường, kiến tông miếu chi kính thậm hĩ, Tư kì
nhân, tất ái kì thụ; tôn kì nhân, tất kính kì vị, đạo dã.”
(Khổng Tử gia ngữ - Hiếu sinh đệ thập)
Dịch
nghĩa
Khổng Tử
nói rằng: “Ta nhìn thấy cây cam đường, người trong tông miếu đối với cây đó vô
cùng cung kính. Người ta nhớ tới Thiệu Bá, nhất định yêu quý cây này; tôn trọng
Thiệu Bá, nhất định cung kính thần vị của ông ấy, đó là biểu hiện của ‘đạo’.”
Phụ
lục của người dịch
Trong “Kinh
Thi” phần “Thiệu Nam” có bài “Cam đường”, bài thơ gồm 3 chương, mỗi chương 3
câu, biểu đạt lòng hoài niệm kính yêu của người dân đối với Thiệu Công. Ngày
trước Thiệu Công từng dừng chân nghỉ lại dưới cây cam đường, sự việc tuy đã
qua, nhưng lòng yêu quý của mọi người đối với ông vẫn còn, người dân không thể
nào quên.
Tế phế cam đường. Vật tiễn vật phạt, Thiệu Bá sở
bạt.
Tế
phế cam đường. Vật tiễn vật bị, Thiệu Bá sở khí
Tế
phế cam đường. Vật tiễn vật bế, Thiệu Bá sở thuế.
蔽芾甘棠. 勿翦勿伐. 召伯所苃
蔽芾甘棠. 勿翦勿敗. 召伯所憩
蔽芾甘棠. 勿翦勿拜. 召伯所說
(Cây cam đường tươi tốt. Chớ xén cành, chớ chặt cành.
Vì Thiệu Bá từng ở lại nơi đó.
Cây cam đường tươi tốt. Chớ xén cành, chớ bẻ cành. Vì Thiệu
Bá từng nghỉ lại nơi đó.
Cây cam đường tươi tốt. Chớ xén cành, chớ bẻ cong. Vì Thiệu
Bá từng dừng chân nơi đó)
(“Thi kinh” Bạch thoại tân giải. Đài Loan: Trí Dương xuất bản
xã ấn hành, 2004)
Khổng Tử gia ngữ 孔子家语: còn gọi là Khổng
thị gia ngữ 孔氏家语, nói tắt là Gia ngữ 家语. Đây là bộ trứ
tác của Nho gia, nguyên bản có 27 quyển, bản hiện nay có 10 quyển, tổng cộng 44
thiên. Khổng Tử gia ngữ ghi lại tư tưởng
cùng ngôn hành của Khổng Tử và môn đệ của Khổng Tử.
Bản Khổng Tử gia ngữ hiện nay gồm 10 quyển,
44 thiên, Vương Túc 王肃 thời Nguỵ chú. Sau sách có phụ thêm bài tự của Vương Túc, và “Hậu tự” 后序.
https://baike.baidu.com/item/%E5%AD%94%E5%AD%90%E5%AE%B6%E8%AF%AD/6656586
Quyển Khổng Tử gia ngữ do Vương Ứng Lân王应麟chủ biên, phần tự của Vương Túc để ở đầu sách và không có phần “Hậu tự”.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 24/7/2025
Nguồn
KHỔNG TỬ GIA NGỮ
孔子家语
Chủ biên: Vương Ứng Lân 王应麟
Trường Xuân . Thời đại văn hoá xuất bản xã, 2003