CỐ KIẾM CHI TƯ
故剑之思
Điển xuất “Hán thư – Ngoại thích
truyện” 汉书 - 外戚传
Thời Hán Vũ Đế 汉武帝, phát sinh một sự kiện mê tín dẫn đến “vu cổ chi hoạ” 巫蛊之祸 (1), rất nhiều người nhân đó bị liên luỵ mà thiệt mạng. Hoàng
hậu, hoàng thái tử, hoàng thái tôn đều nhân đó mà bị chết, chỉ còn sót lại
hoàng tằng tôn hãy còn nằm trong bọc.
Sau khi Hán Chiêu Đế 汉昭帝 qua đời (con nhỏ của Vũ Đế), Đại tướng quân Hoắc Quang 霍光liền lập hoàng tằng tôn làm đế, tức Hán Tuyên Đế 汉宣帝, lại phong cho người vợ của Tuyên Đế lúc ông còn là bình
dân là Hứa Bình Quân 许平君 làm Tiệp dư 婕妤 (tên chức
quan của nữ).
Lúc bấy giờ công khanh đại phu thương
thảo muốn thay mặt Tuyên Đế lập hoàng hậu, đều cho rằng con gái nhỏ của Hoắc
Quang là thích hợp nhất. Hoắc Quang cũng tự cho mình quyền cao hơn mọi người, lập
con gái mình làm hoàng hậu là không ngoài ý định. Không ngờ Tuyên Đế lúc bấy giờ
đích thân xuống chiếu mệnh lệnh, phải tìm cho được thanh kiếm cũ lúc ông còn
hàn vi (tức lúc làm bình dân), đại thần biết Tuyên Đế muốn chỉ đến người vợ lúc
trước, thế là liền lập Hứa Tiệp dư làm hoàng hậu.
Vợ của Hoắc Quang thấy con gái mình
không được làm hoàng hậu, trong lòng rất hận, nhân lúc năm sau khi Hứa hoàng hậu
bị bệnh sau khi sinh, bèn thông đồng với ngự y hạ độc giết chết hoàng hậu, con
gái của Hoắc Quang được lập làm hoàng hậu.
Cố 故: tức xưa cũ. “Cố kiếm chi tư” 故剑之思 tức tình cảm thương nhớ đến thanh kiếm mà trước đây đã dùng qua. Ví tình cảm thương nhớ của người chồng đối với người vợ kết tóc của mình.
Chú của
người dịch
1-Vu
cổ chi hoạ 巫蛊之祸: hoạ vu cổ. “Vu” 巫 là thầy
mo; “cổ” là loại trùng độc có thể làm chết người. Thời cổ người ta cho rằng,
các thầy mo trù ếm dùng hình nhân chôn dưới đất để hại người.
“Vu cổ chi hoạ” 巫蛊之祸 cũng gọi
là “vu cổ chi ngục” 巫蛊之狱, “vu cổ chi loạn” 巫蛊之乱là sự kiện động loạn phát sinh
vào năm Chinh Hoà 征和thứ 2 (năm 91 trước công nguyên) thời Hán Vũ Đế 汉武帝.
Năm 91 trước công nguyên, con của Thừa
tướng Công Tôn Hạ 公孙贺là Công Tôn Kính Thanh 公孙敬声bị người
ta tố cáo là đã dùng vu cổ trù ếm Vũ Đế, lại thông gian cùng Dương Thạch công
chúa 阳石公主. Cha con Công Tôn Hạ bị hạ ngục chết.
Chư Ấp công chúa 诸邑公主, Dương Thạch công chúa 阳石公主 và con của Vệ Thanh 卫青là Trường
Bình Hầu Vệ Kháng 长平侯卫伉cũng bị giết chết. Sủng thần của Vũ Đế
là Giang Sung 江充phụng mệnh điều tra vụ án, dùng khốc hình bức mọi người
nhận tội. Đại thần bách tính lo sợ, trong cơn khủng hoàng đã chỉ bậy người
khác, số người chết lên đến cả mấy vạn.
https://zhuanlan.zhihu.com/p/17055064230
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 03/7/2025
Nguồn
ĐỒ GIẢI QUỐC HỌC ĐIỂN CỐ
图解国学典故
Chủ biên: Nhậm Tê Nhiên 任犀然
Bắc Kinh: Trung Quốc Hoa Kiều
xuất bản xã, 2016