Câu đối: Phong hoả ảnh di, Cam điện vân mê dao nhất dạ (HCH)

 

烽火影移甘殿雲迷搖一夜

鼓鼙聲鬧長城月暗動三更

Phong hoả ảnh di, Cam điện vân mê dao nhất dạ

Cổ bề thanh náo, Trường thành nguyệt ám động tam canh 

Huỳnh Chương Hưng

Quy Nhơn 28/7/2025

          Cặp đối này dựa theo 2 câu trong “Chinh phụ ngâm” của Đặng Trần Côn;

Cổ bề thanh động Trường thành nguyệt

Phong hoả ảnh chiếu Cam Tuyền vân

鼓鼙聲動長城月

烽火影照甘泉雲 

          Tương truyền Đoàn Thị Điểm diễn Nôm là:

Trống Trường thành lung lay bóng nguyệt 

Khói Cam Tuyền mờ mịt thức mây

Cam điện 甘殿: tức cung Cam Tuyền 甘泉.

Cam Tuyền 甘泉: Tên cung, di chỉ trên núi Cam Tuyền甘泉 huyện Thuần Hoá 淳化 Thiểm Tây 陕西, vốn là một cung của triều Tần. Thời Hán, Hán Vũ Đế 汉武帝mở rộng kiến trúc, dùng làm nơi tiếp kiến chư hầu, đồng thời tránh nóng vào mùa hè.

Phong hoả 烽火: Thời cổ, nơi biên giới xây những “phong hoả đài” 烽火台, nếu có chiến tranh sẽ đốt lửa báo hiệu. Đây là cách thông tin quân sự trọng yếu nơi biên giới. Lúc nguy cấp, ban ngày nổi khói gọi là “phong” , ban đêm đốt lửa gọi là “toại” .

         Hai câu của Đặng Trần Côn điển xuất từ câu 1 và câu 2 trong bài “Tái hạ khúc 塞下曲(bài 6) của Lí Bạch 李白:

Phong hoả động sa mạc

Liên chiếu Cam Tuyền vân

烽火动沙漠

连照甘泉云

(Ngọn lửa báo hiệu chiến tranh rực cháy nơi sa mạc

Chiếu đến tận tầng mây ở cung Cam Tuyền)

http://www.exam58.com/lbds/5499.html

          Trong thơ văn cồ Trung Quốc thường dùng “phong hoả” 烽火để ví chiến tranh, như:

Cổ bề 鼓鼙: “Cổ”  là trống lớn, “bề”  là trống nhỏ, hai loại nhạc khí thời cổ được dùng trong quân đội để phát hiệu lệnh tấn công. “Cổ bề” cũng được mượn dùng chỉ chinh chiến.

          Trong “Lễ kí – Nhạc kí” 禮記 - 樂記 có câu:

Quân tử thính cổ bề chi thanh, tắc tư tướng soái chi thần.

君子聽鼓鼙之聲則思將帥之臣

(Bậc quân tử nghe tiếng trống lớn tiếng trống nhỏ, tất liên tưởng đến vị tướng soái giỏi thống suất quân đội)

          (Lễ kí dịch giải 禮記譯解 – quyển Thượng: Vương Văn Cẩm 王文錦dịch giải. Bắc Kinh: Trung Hoa thư cục, 2007)

Thơ văn cổ Trung Quốc cũng thường dùng “cổ bề” hoặc “bề cổ” để chỉ chiến tranh động loạn.

          Trong “Vãn thứ Ngạc Châu” 晚次鄂州  của Lô Luân 卢纶có câu:

Cựu nghiệp dĩ tuỳ chinh chiến tận

Cánh kham giang thượng cổ bề thanh

旧业已随征战尽

更堪江上鼓鼙声

(Nghiệp cũ chốn quê nhà đã bị chiến tranh tiêu huỷ hết

Giờ trên sông há có thể nghe nổi tiếng trống chiến tranh)

http://www.modengchenshe.com/wenzhang/21077.html

          Và trong “Trường hận ca” 長恨歌 của Bạch Cư Dị 白居易:

Ngư Dương bề cổ động địa lai

Kinh phá nghê thường vũ y khúc

漁陽鼙鼓動地來

驚破霓裳羽衣曲

(Tiếng trống chiến tranh ở Ngư Dương vang lên dậy đất

Làm kinh động khúc Nghê thường Vũ y trong cung)

 

Previous Post Next Post