烽火影移甘殿雲迷搖一夜
鼓鼙聲鬧長城月暗動三更
Phong hoả
ảnh di, Cam điện vân mê dao nhất dạ
Cổ bề thanh náo, Trường thành nguyệt ám động tam canh
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 28/7/2025
Cặp đối này dựa theo 2 câu trong “Chinh
phụ ngâm” của Đặng Trần Côn;
Cổ bề
thanh động Trường thành nguyệt
Phong
hoả ảnh chiếu Cam Tuyền vân
鼓鼙聲動長城月
烽火影照甘泉雲
Tương truyền Đoàn Thị Điểm diễn Nôm
là:
Trống Trường thành lung lay
bóng nguyệt
Khói Cam Tuyền mờ mịt thức mây
Cam
điện 甘殿: tức
cung Cam Tuyền 甘泉.
Cam Tuyền 甘泉: Tên cung, di chỉ
trên núi Cam Tuyền甘泉 huyện Thuần Hoá 淳化 Thiểm Tây 陕西, vốn là một cung của triều Tần. Thời Hán, Hán Vũ Đế 汉武帝mở rộng kiến trúc, dùng làm nơi tiếp kiến chư hầu, đồng thời tránh
nóng vào mùa hè.
Phong hoả 烽火: Thời cổ, nơi biên
giới xây những “phong hoả đài” 烽火台, nếu có chiến tranh
sẽ đốt lửa báo hiệu. Đây là cách thông tin quân sự trọng yếu nơi biên giới. Lúc
nguy cấp, ban ngày nổi khói gọi là “phong” 烽, ban đêm đốt lửa gọi
là “toại” 燧.
Hai câu của Đặng Trần
Côn điển xuất từ câu 1 và câu 2 trong bài “Tái hạ khúc 塞下曲” (bài 6) của Lí Bạch 李白:
Phong hoả động sa mạc
Liên chiếu Cam Tuyền
vân
烽火动沙漠
连照甘泉云
(Ngọn lửa báo hiệu
chiến tranh rực cháy nơi sa mạc
Chiếu đến tận tầng
mây ở cung Cam Tuyền)
http://www.exam58.com/lbds/5499.html
Trong thơ văn cồ
Trung Quốc thường dùng “phong hoả” 烽火để ví chiến tranh,
như:
Cổ bề 鼓鼙: “Cổ” 鼓 là trống lớn, “bề” 鼙 là trống nhỏ, hai loại
nhạc khí thời cổ được dùng trong quân đội để phát hiệu lệnh tấn công. “Cổ bề”
cũng được mượn dùng chỉ chinh chiến.
Trong “Lễ kí – Nhạc kí” 禮記 - 樂記 có câu:
Quân tử thính cổ bề chi thanh,
tắc tư tướng soái chi thần.
君子聽鼓鼙之聲, 則思將帥之臣
(Bậc quân tử nghe tiếng trống lớn tiếng trống nhỏ,
tất liên tưởng đến vị tướng soái giỏi thống suất quân đội)
(Lễ kí dịch giải 禮記譯解 – quyển Thượng:
Vương Văn Cẩm 王文錦dịch giải. Bắc Kinh:
Trung Hoa thư cục, 2007)
Thơ văn cổ Trung Quốc cũng thường dùng “cổ bề”
hoặc “bề cổ” để chỉ chiến tranh động loạn.
Trong “Vãn thứ Ngạc Châu” 晚次鄂州 của Lô Luân 卢纶có câu:
Cựu nghiệp dĩ tuỳ chinh chiến tận
Cánh kham giang thượng cổ bề
thanh
旧业已随征战尽
更堪江上鼓鼙声
(Nghiệp cũ chốn quê
nhà đã bị chiến tranh tiêu huỷ hết
Giờ trên sông há có
thể nghe nổi tiếng trống chiến tranh)
http://www.modengchenshe.com/wenzhang/21077.html
Và trong “Trường hận ca” 長恨歌 của Bạch Cư Dị 白居易:
Ngư Dương bề cổ động địa lai
Kinh phá nghê thường vũ y khúc
漁陽鼙鼓動地來
驚破霓裳羽衣曲
(Tiếng trống chiến
tranh ở Ngư Dương vang lên dậy đất
Làm kinh động khúc
Nghê thường Vũ y trong cung)