VÁC CỦI LẤP SÔNG
Hoàng hà 黄河nằm vắt ngang từ tây sang đông trên mảnh đất
Trung Quốc, là dòng sông mẹ của dân tộc Trung Hoa. Hoàng hà đã nuôi dưỡng nền
văn minh Trung Hoa, nhưng cũng do bởi nước lớn dâng tràn, thuỷ hoạn xưa nay
không dứt, tạo thành tai nạn nghiêm trọng.
Từ lúc Vũ Đế trị lí quốc gia, Hoàng hà nhiều lần phát sinh
thuỷ tai. Nghiêm trọng là vào khoảng tháng 5 năm Nguyên Quang 元光thứ 3
(năm 132 trước công nguyên)nước lớn dâng tràn vượt qua bờ bam của Hồ Tử Khẩu 瓠子口 (hiện tại
là vùng phụ cận Bộc Dương 濮阳Hà Nam 河南), nước cuồn cuộn nhấn chìm
hơn mười mấy quận. Tướng quốc đương thời là Điền Phần 田鼢cho rằng, đó là do ý trời, hơn
nữa tài lực quốc gia không đủ mạnh, chi bằng không quản nó. Do bởi không tăng
cường trị lí, thuỷ hoạn Hoàng hà năm nào cũng không dứt.
Năm thứ 2 sau “phong thiện”, cũng chính là năm Nguyên Phong
元封 thứ 2
(năm 109 trước công nguyên), nước Hoàng hà một lần nữa từ Hồ Tử Khẩu tuôn đến.
Quan lại địa phương lập tức báo cáo triều đình, dẫn đến cuộc tranh luận. Có người
cho rằng, thuỷ hoạn Hoàng hà năm nào cũng có, không phải sức người có thể cải
biến được. Một số người khác cho rằng, các triều trước đã để lại nhiều kinh
nghiệm trị lí Hoàng hà, nên cần phải trị lí nó.
Tư Mã Thiên cực lực chủ trương trị lí Hoàng hà. Ông cho rằng,
hiện tại quốc lực cường thịnh, tứ phương ổn định, trị lí Hoàng hà trở thành việc
gấp trước mắt. Ý kiến của Tư Mã Thiên được Vũ Đế coi trọng. Vũ Đế quyết định
đích thân đến Hồ Tử Khẩu, chỉ huy công trình trị lí Hoàng hà.
Vũ Đế dẫn quan viên, chuyên gia, sĩ binh lên đến 5 vạn người
đến đê Hồ Tử Khẩu. Trải qua khảo sát, xác định phương án, quyết tâm bịt kín chỗ
đê bị vỡ.
Nước lớn tuôn cuồn cuộn dâng tràn khắp nơi, bịt kín chỗ đê
bị vỡ là một việc vô cùng gian nan. Căn cứ vào phương án trị lí, cần phải đóng
hàng cọc sát liền nhau dưới nước, dùng củi và gạch đá lấp vào, đem chỗ đê bị vỡ
nối liền lại. Gỗ không đủ dùng, Tư Mã Thiên quan sát vùng phụ cận có rừng trúc,
kiến nghị Vũ Đế ban lệnh chặt. Ý kiến của ông được chấp nhận.
Lỗ hổng của đê được bịt lại, nhưng nước sông cũng đã đẩy
trôi không biết bao nhiêu củi và gạch đá. Trong nhất thời củi không đủ dùng,
tình hình vô cùng khẩn cấp, Vũ Đế hạ lệnh cho các đại thần và bách tính đồng
tâm hiệp lực, đi vác củi về để bịt chỗ đê bị vỡ.
Tư Mã Thiên cũng có trong đội ngũ vác củi lấp sông, khiến
Vũ Đế vốn xem trọng trị lí Hoàng hà cảm thấy phấn chấn.
Quan viên bên cạnh hoàng đế đều đích thân vác củi, bách
tính trông thấy cũng vô cùng cảm động, càng ra sức làm. Quan dân đồng lòng hợp
sức, cuối cùng cũng đã hoàn thành một công trình gian khổ.
Vũ Đế nhìn thấy chỗ vỡ của đê đã được bịt kín, ngăn được dòng nước cuồn cuộn chảy, vô cùng vui mừng. Vũ Đế lệnh cho xây dựng một toà đài cao trên đê Hoàng hà, cử hành nghi thức long trọng, đích thân tế tự Hoàng hà.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 11/6/2025
Nguồn
TƯ MÃ THIÊN
司马迁
Tác giả: Đặng
Tương Tử 邓湘子
Triết Giang thiếu niên nhi đồng xuất bản xã, 2006.