THUYẾT PHỤC CÔNG THÂU BAN
Thời Xuân Thu, Công Thâu Ban 公输盘người nước Lỗ đã chế tạo cho nước
Sở một chiếc máy dùng để công thành có tên là “vân thê” 云梯. Nước Sở chuẩn bị dùng nó để đánh
nước Tống. Mặc Tử 墨子nghe nói, liền từ nước Lỗ đi liên
tục mười mấy ngày đêm đến nước Sở gặp Công Thâu Ban.
Công Thâu Ban nói một cách khách khí rằng:
-Tiên sinh không ngại đường xa ngàn
dặm tới đây, có ý kiến gì chỉ giáo chăng?
Mặc Tử cố ý nói rằng:
-Phương bắc có một người làm nhục tôi,
tôi muốn mượn lực lượng của ngài để giết hắn. Sau khi xong việc, tôi sẽ tặng ngài
200 lượng vàng.
Công Thâu Ban rất không vui, nhất định
cự tuyệt, nói rằng:
-Tôi là người chuyên giảng về nhân
nghĩa, không thể tuỳ tiện giết người.
Mặc Tử nhân Công Thâu Ban tự xưng là
người giảng về nhân nghĩa, bèn phản bác rằng:
-Xin cho phép tôi được dâng lời. Tôi
từ phương bắc nghe nói ngài chế tạo ra vân thê, định dùng nó để đánh nước Tống,
nước Tống có tội gì? Nước Sở đất đai thì rộng nhưng thiếu người. Phát động chiến
tranh sát hại thứ mà mình thiếu, chiếm đoạt đất đai mà thứ mà mỉnh có dư, thì không
thể xem là thông minh; không dựa vào lí mà chỉ ra sức tranh giành, thì không thể
cho đó là trung thành; tranh luận không đạt được mục đích, thì không thể xem đó
là kiên cường. Giết một người cho là bất nghĩa, thì giết nhiều người, cũng có thể
từ đó mà suy ra được.
Mặc Tử từ các phương diện bất trí, bất nhân, bất trung, bất nghĩa mà nêu ra một loạt những câu nói mang tính trách móc, khí thế hơn người. Công Thâu Ban không có lời nào để biện giải, đành thừa nhận là mình sai.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 02/6/2025
Nguồn
KÌ NGÔN DIỆU NGỮ 365
奇言妙语 365
Tác giả: Thường Giang 常江
Quốc tế Văn hoá xuất bản công
ti xuất bản, 1992