“THỪA HỨNG NHI LAI, BẠI HỨNG NHI QUY”
Điển xuất từ “Tấn thư – Vương Huy
Chi truyện” 晋书 - 王徽之传.
Thường cư Sơn Âm, dạ tuyết sơ tễ
….. Hốt ức Đái Quỳ, Quỳ thời tại Thiểm, tiện dạ thừa tiểu chu nghệ chi, kinh
túc phương chí. Tháo nhi bất tiền nhi phản. Nhân vấn kì cố, Huy Tử viết: ‘Bổn
thừa hứng nhi lai, hứng tận nhi quy, hà tất kiến An Đạo da?’
尝居山阴, 夜雪初霁 ….. 忽忆戴逵, 逵时在剡, 便夜乘小舟诣之, 經宿方至. 造门不前而返. 人问其故, 徽子曰: ‘本乘兴而來, 兴尽而归, 何必见安道邪?’
(Từng sống ở Sơn Âm, một đêm nọ tuyết bắt
đầu dừng đổ. ….. Chợt nhớ đến Đái Quỳ, Đái Quỳ lúc bấy giờ đang ở đất Thiểm,
bèn lập tức ngay trong đêm ngồi thuyền nhỏ đi đến nhà ông Đái. Qua suốt đêm mới
tới, đến trước cửa không vào mà quay về. Người khác hỏi nguyên nhân, Huy Tử đáp
rằng: ‘Ta vốn nhân hứng mà đi, hết hứng thì về, cần gì phải gặp An Đạo?’)
Vương Huy Chi 王徽之 là con của đại thư pháp gia Vương Hi
Chi 王羲之, thông minh lanh lợi, rất
thích giao du, tính tình hào phóng, sống một cuộc sống vô cùng lãng mạn.
Có một lần, trong một đêm tuyết rơi,
ông thấy ánh trăng trong sáng, trên trời cao không có mây, bất chợt nhớ đến ông
bạn Đái Quỳ 戴逵 rất giỏi đánh đàn.
Vương Huy Chi nghĩ rằng: Nếu có Đái Quỳ
bên cạnh, tiếng đàn làm bạn cùng ánh trăng, bạn bè bên nhau há chẳng hay sao!
Ông hứng trí bột phát không thôi, thế là lập tức ngồi thuyền nhỏ đi đến Thiểm
Khê 剡溪 thăm bạn.
Do bởi lộ trình hơi xa, mãi đến trời gần
sáng mới đến. Nhưng, đã đến trước cửa nhà Đái Quỳ, ông lại không vào, mà lại
quay chèo trở về.
Sau sự việc đó, có người vì chuyện đó
mà hỏi ông rằng: ‘Ông trong đêm khuya vội vội vàng vàng đến nhà Đái Quỳ, tại
sao đã đến trước cửa rồi mà lại lập tức quay về?’ Vương Huy Chi rất phóng
khoáng từ tốn đáp rằng: ‘Tôi vốn ‘thừa hứng nhi lai, hứng tận nhi quy 乘兴而來, 兴尽而归.’ (nhân hứng mà đến, hết hứng
thì về), cần gì phải gặp Đái Quỳ?’
Người đời sau dùng “thừa hứng nhi lai, bại hứng nhi quy’ 乘兴而来, 败兴而归biểu thị dựa vào hứng thú hoặc trong lòng có một hi vọng nào đó mà vội vàng tiến đến, hết hứng thú hoặc cảm thấy thất vọng liền chán nản quay về.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 13/6/2025
Nguồn
TRUNG QUỐC VĂN HOÁ 1000 VẤN
中国文化 1000 问
Tác giả: Địch Văn Minh 翟文明
Bắc Kinh: Trung Quốc Hoa kiều
xuất bản xã, 2010