THÁI UÝ VÀ ĐẠI TƯ MÃ
Thái uý
太尉từng là vị võ quan tối cao nắm giữ quân sự toàn quốc ở
thời cổ Trung Quốc.
Triều Tần,
Thái uý 太尉, Thừa tướng 丞相, Ngự sử đại phu 御史大夫 hợp
xưng là Tam công 三公. Đối ứng với Thừa tướng nắm giữ hành chính toàn quốc,
Thái uý nắm giữ quân sự toàn quốc, địa vị tương đồng với Thừa tướng. Đời Hán, về
cơ bản theo chế độ triều Tần, chức Thái uý cũng được kế thừa. Sau khi Hán Vũ Đế
汉武帝lên ngôi, để tăng cường sự khống chế đối với quân đội,
không giống như trước đây phong cho vị võ tướng có quân công nổi bật đảm nhậm
chức Thái uý, Hán Vũ Đế nhậm mệnh quý thích (người trong dòng họ) đảm nhậm chức
này. Từ đó về sau, Thái uý chỉ là hư chức, không có thực quyền. Sau này Hán Vũ Đế
mạnh dạn phế bỏ chức Thái uý, lấy Đại tư mã 大司马thay
thế. Đại tư mã chỉ là xưng hiệu vinh dự dùng cho việc gia phong, càng không có
thực quyền.
Đời Hán,
Đại tướng quân Vệ Thanh 大将军卫青, Phiêu kị tướng
quân Hoắc Khứ Bệnh 骠骑将军霍去病đều nhân vì quân công chinh phục Hung nô được gia
phong là Đại tư mã.
Đến thời
Đông Hán, Quang Vũ Đế 光武帝lại đem Đại tư mã đổi
lại là Thái uý. Tư đồ 司徒, Tư không 司空, Thái uý 太尉trở thành Tam công mới.
Thái uý trở lại thành vị thống lãnh quân sự toàn quốc, đồng thời tham dự chính
sự, quyền và vị cực trọng.
Cuối thời Đông Hán, Tào Tháo 曹操tự nhậm làm Thừa tướng, phế bỏ Tam công. Sau này vào khoảng thời Nam Bắc triều, Thái uý
cùng với Đại tư mã có lúc thiết lập có lúc phế bỏ, tương đối tuỳ ý. Sau triều
Tuỳ, Thái uý cùng với Đại tư mã đều trở thành loại hư hàm gia tặng.
Thời Tống, có một dạo Thái uý trở thành phiếm xưng đối với vị võ quan cao cấp. Sau đời Nguyên, Thái uý cùng với Đại tư mã đều không thiết lập nữa. Ngoài ra, Đại tư mã thường được xem là biệt xưng của Binh bộ Thượng thư 兵部尚书.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 22/6/2025
Nguồn
BẤT KHẢ BẤT TRI ĐÍCH 3000 CÁ VĂN HOÁ THƯỜNG THỨC
不可不知的 3000个文化常识
Biên soạn: Tinh Hán 星汉