景公游公阜一日有三过言
晏子谏
(其一)
景公出游于公阜 (1), 北面望 (2), 睹齐国, 曰: “呜呼! 使古而无死, 何如?” 晏子曰: “昔者上帝以人之没为善 (3), 仁者息焉, 不仁者伏焉. 若使古而无死, 太公, 丁公将有齐国 (4), 桓, 襄, 文, 武将皆相之
(5), 君将戴笠衣褐
(6), 执铫耨以蹲行畎亩之中 (7), 孰暇患死?” 公忿然作色, 不说.
(晏子春秋)
CẢNH
CÔNG DU CÔNG PHỤ NHẤT NHẬT HỮU TAM QUÁ NGÔN.
ÁN
TỬ GIÁN
(Kì 1)
Cảnh Công xuất du vu Công Phụ (1), bắc diện vọng (2).
Đổ Tề quốc, viết: “Ô hô! Sử cổ nhi vô tử, hà như?” Án Tử viết: “Tích giả Thượng
đế dĩ nhân chi một vi thiện (3), nhân giả tức yên, bất nhân giả phục
yên. Nhược sử cổ nhi vô tử, Thái Công, Đinh Công tương hữu Tề quốc (4),
Hoàn, Tương, Văn, Vũ tương giai tướng chi (5), quân tương đới lạp ý
hạt (6), chấp diêu nậu dĩ tồn hành quyến mẫu chi trung (7),
thục hạ hoạn tử?” Công phẫn nhiên tác sắc, bất duyệt.
(Án Tử Xuân Thu)
Chú thích
1- Công Phụ 公阜: địa danh của
nước Tề.
2-Bắc diện 北面: mặt
quay về hướng bắc.
3-Một 没: thông với 歿 (một) tức chết.
4-Đinh Công 丁公: tên là Cấp 伋, con của Thái Công 太公.
5-Hoàn 桓, Tương 襄, Văn 文, Vũ 武:
đều là quốc quân nước Tề. Tướng 相:
làm tướng.
6-Hạt 褐: loại y phục làm bằng lông thô, bình dân thời cổ mặc.
7-Diêu 铫, nậu 耨: phiếm chỉ nông cụ. Diêu 铫: cái thuổng. Nậu 耨: cái bừa cán ngắn. Quyến mẫu 畎亩: ruộng đồng.
CẢNH CÔNG RA
CHƠI CÔNG PHỤ,
TRONG MỘT
NGÀY MÀ BA LẦN NÓI SAI.
ÁN TỬ CAN
GIÁN
(Kì 1)
Cảnh Công xuất cung ra chơi ở Công Phụ, mặt quay về bắc, nhìn thấy đô thành nước Tề, nói rằng: “Ôi! Giả sử từ xưa đến nay con người mà không chết, thì sẽ ra sao?” Án Tử nói rằng: “Ngày trước, Thượng đế xem cái chết của con người là việc tốt, người nhân đức được yên nghỉ dưới đất, người không nhân đức giống như bị đình chỉ làm việc ác. Nếu từ xưa đến nay con người mà không chết, thì Thái Công, Đinh Công mãi mãi làm quốc quân nước Tề, Hoàn Công, Tương Công, Văn Công đều phò tá quốc gia, ngài sẽ đội nón lá, mặc áo thô, cầm nông cụ mà ngồi xuống đi lại làm việc vất vả ở ruộng đồng, làm gì có thời gian nhàn hạ mà ưu tư về cái chết!” Cảnh Công nghe qua rất giận, mặt biến sắc lộ vẻ không vui.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 19/6/2025
Nguồn
ÁN TỬ XUÂN THU
晏子春秋
Dịch chú: Trần Đào 陈涛
Trung Hoa thư cục, 2007.