ÁI ỐC CẬP Ô
爱屋及乌
Điển xuất “Thuyết uyển – Quý đức” 说苑 - 贵德
Thần văn ái kì nhân giả, kiêm ái ốc
cập thượng chi ô; tăng kì nhân giả, ố kì dư tư.
臣闻爱其人者, 兼爱屋及上之乌; 憎其人者, 恶其余胥.
(Thần nghe nói rằng: Yêu ai đó thì yêu
luôn nhà cùng con quạ đậu trên mái nhà của họ; ghét ai đó thì ghét luôn tường
vách nhà họ)
Chu Vũ Vương 周武王dưới sự
phò tá của Khương Thái Công 姜太公, Chu Công 周公, Thiệu Công 召公, tuyên bố xuất binh thảo phạt
Thương Trụ Vương 商纣王. Nhân vì Trụ Vương sớm đã mất lòng dân, quân đội của
Chu Vũ vương thế như chẻ tre, nhanh chóng đánh chiếm được kinh thành Triêu Ca 朝歌 (1), Trụ Vương tự thiêu. Sau khi Trụ Vương chết, Vũ vương cho
rằng thiên hạ hãy còn chưa ổn định, nên trong lòng không yên. Làm sao đối xử với
người của triều Thương lưu lại cũng là một vấn đề rất khó xử lí. Vì thế, Vũ
Vương hướng đến Khương Thái Công thỉnh giáo.
Khương Thái Công nói rằng:
-Thần nghe nói: Nếu yêu thích ai đó
thì cũng sẽ yêu thích luôn nhà cùng con quạ đậu trên mái nhà của họ; nếu như
ghét ai đó thì cũng sẽ ghét luôn nô bộc của nhà họ. Cứ theo đó mà đối đãi với
thần dân của triều Thương, như thế nào?
Chu Vũ Vương đối xử tốt với quan lại và bách tính của
triều Thương, quốc gia nhanh chóng ổn định trở lại.
“Ái ốc cập ô” 爱屋及乌 là yêu thích nhà, yêu thích luôn con quạ đậu trên mái nhà. Thành ngữ này ví khi yêu quý một ai đó, thì yêu quý luôn bạn bè thân thích hoặc đồ vật của người đó.
Chú của
người dịch
1-Triêu
Ca 朝歌: là đô thành của triều Thương, di chỉ
tại huyện Kì 淇tỉnh Hà Nam 河南ngày nay. “Triêu Ca” nguyên có
nghĩa là nghinh đón ánh nắng sớm mai, tấu nhạc hát ca, đây là Thương Trụ vương 商紂王kỉ niệm sự kiện bình định được đông di mà đặt tên.
http://www.qxzc.com/gr/yza1/a/a(4).htm
Chữ 朝 có hai bính âm:
-Zhāo: âm Hán Việt là
“triêu” với nghĩa là sáng sớm.
-Cháo: âm Hán Việt là
“triều” với nghĩa chầu về, hướng về.
朝歌ở đây bính âm là zhāo gē nên âm Hán Việt là “triêu ca”.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 25/6/2025
Nguồn
ĐỒ GIẢI QUỐC HỌC ĐIỂN CỐ
图解国学典故
Chủ biên: Nhậm Tê Nhiên 任犀然
Bắc Kinh: Trung Quốc Hoa Kiều
xuất bản xã, 2016