孔子曰: “季孙之赐我粟千钟也, 而交益亲. 自南宮敬叔之乘我车也, 而道加行. 故道虽贵,
必有时而后重, 有势而后行. 微 (1)夫二子之贶财 (2), 則丘之道殆将废矣.”
(孔子家語 –
致思第八)
Phiên
âm
Khổng
Tử viết: “Quý Tôn chi tứ ngã túc thiên chung dã, nhi giao ích thân. Tự Nam Cung
Kính Thúc chi thừa ngã xa dã, nhi đạo gia hành. Cố đạo tuy quý, tất hữu thời
nhi hậu trọng, hữu thế nhi hậu hành. Vi (1) phù nhị tử chi huống tài
(2), tắc Khâu chi đạo đãi tương phế hĩ.”
(Khổng Tử gia ngữ - Trí tư đệ bát)
Dịch
nghĩa
Khổng Tử
nói rằng: “Từ sau khi Quý Tôn Thị tặng cho ta ngàn chung thóc, ta đem phân phát
cho bạn bè, thì bạn bè giao thiệp với ta càng thân mật hơn. Từ sau khi Nam Cung
Kính Thúc nói giúp với Lỗ quân tặng cho ta xe để đi, thì chủ trương của ta tiến
thêm một bước thực hành được rộng rãi hơn. Cho nên, đạo tuy trọng yếu, cũng cần
đợi thời cơ nhất định mới được người ta coi trọng, có điều kiện có lợi nhất định,
thì mới có thể thực hiện được tốt. Nếu như không có Quý Tôn Thị và Nam Cung
Kính Thúc ban tặng tài vật cho ta, thì có lẽ chủ trương của ta bị phế bỏ rồi.”
Chú
của người dịch
1-Chữ 微 (vi) ở đây theo “Vận hội” 韻會có nghĩa là 無 (vô).
2-Theo một số tư liệu mạng, ở câu
này có chữ 二 (nhị), “Vi phù nhị tử chi huống tài 微夫二子之贶财”. Trong sách này in thiếu.
Khổng Tử gia ngữ 孔子家语: còn gọi là Khổng
thị gia ngữ 孔氏家语, nói tắt là Gia ngữ 家语. Đây là bộ trứ
tác của Nho gia, nguyên bản có 27 quyển, bản hiện nay có 10 quyển, tổng cộng 44
thiên. Khổng Tử gia ngữ ghi lại tư tưởng
cùng ngôn hành của Khổng Tử và môn đệ của Khổng Tử.
Bản Khổng Tử gia ngữ hiện nay gồm 10 quyển,
44 thiên, Vương Túc 王肃 thời Nguỵ chú. Sau sách có phụ thêm bài tự của Vương Túc, và “Hậu tự” 后序.
https://baike.baidu.com/item/%E5%AD%94%E5%AD%90%E5%AE%B6%E8%AF%AD/6656586
Quyển Khổng Tử gia ngữ do Vương Ứng Lân王应麟chủ biên, phần tự của Vương Túc để ở đầu sách và không có phần “Hậu tự”.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 28/5/2025
Nguồn
KHỔNG TỬ GIA NGỮ
孔子家语
Chủ biên: Vương Ứng Lân 王应麟
Trường Xuân . Thời đại văn hoá xuất bản xã, 2003