KHÍ TRÁNG SƠN HÀ
气壮山河
Điển xuất “Lão Học Am bút kí” 老学庵笔记
Thân kị Cơ Vĩ quy thiên thượng
Khí tác sơn hà tráng bản triều
身骑箕尾归天上
气作山河壮本朝
(Ta cưỡi sao Cơ sao Vĩ trở về
trời
Khí khái của ta hoá thành sông
núi làm bản triều ta thêm hùng mạnh)
Triệu Đỉnh 赵鼎, đại
thần triều Nam Tống năm 21 tuổi đậu Tiến sĩ, được Tể tướng Ngô Mẫn 吴敏tán thưởng, điều đến đô thành Khai Phong 开封nhậm chức.
Mùa đông năm 1125, nước Kim đem quân xâm
chiếm phía nam. Mùa thu năm sau công hãm Thái Nguyên 太原, Tống
Khâm Tông 宋钦宗 kinh hãi, vội triệu tập đại thần văn võ
thương nghị đối sách. Một số đại thần tham sống sợ chết chủ trương cắt đất nhường
cho Kim để cầu hoà. Triệu Đỉnh nói rằng:
-Quốc thổ mà tổ tiên để lại, sao lại
có thể vòng tay đem dâng cho người khác? Xin bệ hạ chớ có suy nghĩ đến ý kiến này.
Nhưng, Khâm Tông vô cùng sợ quân Kim.
Quân Kim yêu cầu đem vùng đất phía bắc Hoàng hà cắt nhường cho nước Kim. Khâm Tông
đáp ứng. Nhưng, quân Kim tiếp tục tiến xuống phía nam. Cuối năm đó, đã đến dưới
thành Khai Phong. Khâm Tông không dợi quân Kim công phá đã đích thân đến doanh
trại quân Kim xin đầu hàng. Chẳng bao lâu, thống soái quân Kim giữ Khâm Tông ở
lại, đồng thời sai bộ hạ tiến vào thành cướp bóc. Khâm Tông 钦宗 và phụ
thân là Huy Tông 徽宗bị bắt làm tù bình, chúng cướp đoạt một số lượng lớn vàng
bạc châu báu, Huy Tông và Khâm Tông bị áp giải đến nước Kim. Vương triều Bắc Tống
đến đây là diệt vong.
Người em của Khâm Tông là Khang Vương
Trịnh Cấu 康王赵构 tại Nam Kinh 南京 (nay là thành phố Thương Khâu 商丘tỉnh Hà Nam 河南) kiến lập vương triều Nam Tống,
sử xưng là Tống Cao Tông 宋高宗. Thời gian đầu khi mới lên ngôi,
Cao Tông khởi dụng một số đại thần phái chủ chiến, Triệu Đỉnh có trong số đó, về
sau ông còn lên làm Tể tướng. Quân Kim không ngừng xâm chiếm phía nam, Cao Tông
bị bức triệt thoái đến Cối Kê 会稽 (nay là thành phố Thiệu Hưng 绍兴 Chiết Giang 浙江). Về
sau, Tể tướng Tần Cối biết Cao Tông chỉ muốn ở yên ở Giang Nam, chứ không có lòng
chống Kim, bèn ra sức xúi giục Cao Tông giảng hoà với nước Kim. Triệu Đỉnh đương
nhiên phản đối. Thế là, Tần Cối thường nói xấu Triệu Đỉnh trước mặt Cao Tông. Cuối
cùng Cao Tông biếm Triệu Đỉnh ra làm quan bên ngoài.
Triệu Đỉnh trú tại Chu Nhai 朱崖3 năm, cuộc sống vô cùng khốn khó. Tần Cối sau khi biết được
tình cảnh của Triệu Đỉnh, cho rằng ông không thể sống được lâu, liền dặn quan địa
phương hàng tháng cứ báo cáo lên xem ông còn sống hay không?
Triệu Đỉnh năm 62 tuổi, bị bệnh nặng.
Trước lúc mất, ông bi phẫn nói với các con rằng:
-Tần Cối không thể không muốn đưa
cha vào chỗ chết. Cha mà không chết, ông ta có thể hạ độc thủ với các con; Cha
chết đi, mới có thể không còn liên luỵ đến các con.
Nói xong, Triệu Đỉnh bảo con đem đến một
tấm minh tinh (tấm vải dài dựng trước linh cữu ghi rõ họ tên cùng quan hàm của
người mất), bên trên viết hàng chữ:
Thân kị Cơ Vĩ quy thiên thượng.
Khí tác sơn hà tráng bản triều.
身骑箕尾归天上. 气作山河壮本朝.
Mấy ngày sau, Triệu Đỉnh không ăn mà
ra đi.
“Khí tráng sơn hà” 气壮山河dùng để ví chí khí mạnh mẽ của một người hùng vĩ tráng quan như núi cao sông lớn.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 20/5/2025
Nguồn
ĐỒ GIẢI QUỐC HỌC ĐIỂN CỐ
图解国学典故
Chủ biên: Nhậm Tê Nhiên 任犀然
Bắc Kinh: Trung Quốc Hoa Kiều
xuất bản xã, 2016