“MỤC THIÊN TỬ TRUYỆN” LÀ TÁC PHẨM THỜI TÂY CHU
HAY LÀ NGUỴ TÁC CỦA ĐỜI SAU
“Mục
thiên tử truyện” 穆天子传là bộ trứ tác
ghi chép việc Chu Mục Vương 周穆王đi tuần phía tây,
trong sách chủ yếu ghi chép một lần “lữ hành” của Chu Mục Vương.
Theo
như trong sách giới thiệu, Chu Mục Vương dẫn theo bộ chúng, ngồi xe ngựa, từ Lạc
Dương 洛阳xuất phát, đi lên phía bắc vượt Thái Hàng sơn 太行山, ngang qua vùng Hà Sáo 河套,
xuyên Cam Túc 甘肃, Thanh Hải 青海, Tân Cương 新疆đến vùng Phạ Mễ Nhĩ 帕米尔 (Pamiris). Sau
khi hội kiến cùng với nữ vương Tây Vương Mẫu 西王母của
Tây Vương Mẫu quốc (nguyên hình của Vương Mẫu Nương Nương trong truyền thuyết
thần thoại), Chu Mục Vương trở về Lạc Dương, suốt cả lộ trình dài đến 19 vạn dặm
(lí 里) (“lí” 里 của triều Chu nhỏ hơn hiện tại).
“Mục
thiên tử truyện” được phát hiện trong một ngôi mộ cổ thời Chiến Quốc ở huyện
Cấp 汲Hà Nam 河南hiện nay, từ bọn đào
trộm mộ đời Tấn. Học giả Tây Tấn đương thời vô cùng hưng phấn, lần lượt soạn lời
chú. Nhưng đến sau đời Tống, do bởi phong trào nghi cổ hưng khởi, bắt đầu có
người hoài nghi tính chân nguỵ của “Mục thiên tử truyện”. Đến đời Thanh,
nhóm học giả Diêu Tế Hằng 姚际恒 chủ trương “Mục thiên tử truyện” là nguỵ thư.
Lí do chủ yếu của phái hoài nghi là hành trình của Chu Mục vương là quá xa,
không đáng tin. Thuyết này có dạo trở thành luận định.
Nhưng, sau khi tiến vào thời hiện đại, lại có một thuyết mới về “Mục thiên tử truyện”. Học giả Thường Chinh Tại 常征在 đem “Mục thiên tử truyện” đối chiếu với trứ tác về địa lí “Thuỷ kinh chú” 水经注của đời sau, phát hiện bộ lạc cùng núi sông trong đó đều có thể khảo chứng được. Hơn nữa, có học giả tiến thêm một bước chỉ ra Chu Mục vương đi đến Côn Luân sơn 昆仑山hoàn toàn không phải là vô duyên vô cớ, mà là có động cơ. Triều Chu vô cùng coi trọng ngọc khí (khí vật bằng ngọc), mà Côn Luân sơn sớm vào thời thượng cổ đã là nơi sản xuất mĩ ngọc trong truyền thuyết. Như vậy, Chu Mục Vương đi đến Côn Luân sơn tìm ngọc là rất có khả năng.
Chú của người dịch
1-Phạ Mễ Nhĩ 帕米尔 (Pamiris): là khu vực Trung Á giáp ranh giữa Tajikistan, Afghanistan và Tân Cương Trung Quốc.
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 12/3/2025
Nguyên tác Trung văn
Trong quyển
THÚ VỊ VĂN HOÁ TRI THỨC ĐẠI TOÀN
趣味文化知识大全
Thanh Thạch 青石 biên soạn
Trung Quốc Hoa kiều xuất bản xã, 2013