LINH NHÂN PHÁT CHỈ
令人发指
Khiến người cực giận
Giải thích: “phát chỉ” 发指tóc trên đầu dựng đứng lên. Hình
dung sự tức giận lên đến cực điểm.
Xuất xứ: Hán . Tư Mã Thiên 司马迁 “Sử kí – Thích khách liệt truyện” 史记 - 刺客列传.
Cuối
thời Chiến Quốc, thái tử Đan 丹nước Yên từng bị nước Tần bắt làm con tin đã đào thoát trở về
nước, quyết tâm báo thù rửa hận. Ông tìm một dũng sĩ tên Kinh Kha 荆轲, bảo anh ta đến Tần thích sát Tần
Vương.
Kinh
Kha chuẩn bị đến Tần. Trước lúc lên đường, Thái tử Đan cùng nhóm tân khách đưa
tiễn. Họ nghĩ rằng Kinh Kha đi lần này khả năng sống sót là rất thấp, thế là mọi
người mặc áo trắng, đội mũ trắng, thần tình trang trọng, bước chân chậm rãi đưa
tiễn Kinh Kha, đưa đến bên bờ sông Dịch 易 (nay là phụ cận huyện Dịch 易 Hà Bắc 河北)
Lúc
chia tay, Kinh Kha xin bạn bè gõ chiếc trúc 筑 (một loại nhạc khí thời cổ), tự
mình hợp cùng tiết tấu, cất cao tiếng hát:
Phong tiêu tiêu hề Dịch thuỷ hàn
Tráng sĩ nhất khứ hề bất phục phản
风萧萧兮易水寒
壮士一去兮不复返
(Gió thổi hắt hiu, nước sông Dịch
lạnh
Tráng sĩ một khi ra đi sẽ không
quay trở về)
Tiếng ca bi tráng khiến người đưa tiễn không ngăn nỗi lòng cảm kích, sùng kính tráng sĩ, căm hận Tần Vương, chứa chan tình cảm sinh li tử biệt, ai nấy cùng đều mở to mắt, tóc trên đầu dựng ngược (tức “phát chỉ” 发指, “chỉ” 指 ở đây có nghĩa là dựng đứng), cơ hồ muốn đẩy chiếc mũ trên đầu lên.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 15/3/2025
Nguyên tác Trung văn
LINH
NHÂN PHÁT CHỈ
令人发指
TRUNG QUỐC THÀNH NGỮ CỐ SỰ TỔNG TẬP
中国成语故事总集
(tập 1)
Chủ biên: Đường Kì 唐麒
Trường Xuân – Thời đại văn nghệ xuất bản xã, 2004