Câu đối: Vũ thuận phong điều, phú giáo lê nguyên trường xã tắc ... (HCH)

雨順風調富教黎元長社稷

河清海晏雄强甲士永江山

Vũ thuận phong điều, phú giáo lê nguyên trường xã tắc

Hà thanh hải yến, hùng cường giáp sĩ vĩnh giang sơn 

Huỳnh Chương Hưng

Quy Nhơn 29/01/2025

(Mùng 1 tết Ất Tị)

Vũ thuận phong điều 雨順風調: mưa thuận gió hoà,  cũng nói “phong điều vũ thuận”.

Phú giáo 富教: Điển xuất ở thiên Tử Lộ 子路 trong Luận ngữ 論語 :

          Tử thích Vệ, Nhiễm Hữu bộc. Tử viết: ‘Thứ hĩ tai!’ Nhiễm Hữu viết: ‘Kí thứ hĩ, hựu hà gia yên?’ Viết: ‘Phú chi.’ Viết: ‘Kí phú hĩ: ‘Hựu hà gia yên?’ Viết: ‘Giáo chi.’

          子適衛, 冉有仆. 子曰: ‘庶矣哉!’ 冉有曰: ‘既庶矣, 又何加焉?’ : ‘富之.’ : ‘既富矣, 又何加焉?’ : ‘教之.’

          (Khổng Tử đi đến nước Vệ, Nhiễm Hữu đánh xe. Khổng Tử bảo rằng: ‘Dân đông đúc thay!’ Nhiễm Hữu nói rằng: ‘Dân đã đông rồi thì nên làm gì?’ Khổng Tử bảo rằng: ‘Nên làm cho dân giàu có lên.’ Nhiễm Hữu lại hỏi: ‘Dân đã giàu rồi thì nên làm gì nữa?’ Khổng Tử bảo rằng: ‘Nên giáo  dục cho dân.”

Lê nguyên 黎元: tức bách tính, dân chúng. Điển xuất từ trong Xuân Thu phồn lộ 春秋繁露 của Đổng Trọng Thư 董仲舒đời Hán:

Cứu chi giả, tỉnh cung thất, khứ điêu văn, cử hiếu đễ, tuất lê nguyên.

救之者, 省宮室, 去雕文, 舉孝悌 恤黎元

(Cách để cứu giúp đó là giảm bớt cung thất, bỏ đi những chạm khắc rườm rà, tuyển chọn tiến cử những người hiếu đễ, chu cấp cho dân nghèo khổ)

Phú giáo lê nguyên 富教黎元: làm cho dân giàu lên và giáo dục nhân dân.

Hà thanh hải yến 河清海晏: cũng nói “Hải yến hà thanh 海晏河清.

“Hà” ở đây là Hoàng hà 黃河, “Hà thanh” 河清chỉ Hoàng hà nước trong. Theo truyền thuyết, nước Hoàng hà luôn đục, phải mất 500 năm trăm năm mới trong một lần, thậm chí đến cả ngàn năm. Vì thế trong ngạn ngữ cổ của Trung Quốc có câu:

Hoàng hà thanh, thánh nhân xuất

黃河清, 圣人出

(Hoàng hà mà trong, thì có thánh nhân xuất hiện)

“Hải yến” 海晏tức biển không dậy sóng.

“Hà thanh hải yến” 河清海晏ví thiên hạ thái bình.

Giáp sĩ 甲士: nguyên chỉ chiến sĩ mặc áo giáp, về sau phiếm chỉ sĩ binh, cũng nói “giáp binh” 甲兵, “giáp tốt” 甲卒. 

Previous Post Next Post