海棠春
粉紅兼白多嬌媚
楊妃色
温和純美
四絕秀春花
親近陽光喜
向來國艶人皆是
吉祥兆
玉堂富貴
倩麗似佳人
解語花春睡
HẢI
ĐƯỜNG XUÂN
Phấn hồng kiêm bạch
đa kiều mị
Dương phi sắc
Ôn hoà thuần mĩ
Tứ tuyệt tú xuân
hoa
Thân cận dương
quang hỉ
Hướng lai quốc diễm
nhân giai thị
Cát tường triệu
Ngọc đường phú quý
Thiến lệ tự giai
nhân
Giải ngữ hoa xuân thuỵ
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 24/5/2024
Hải đường 海棠: Tức hoa hải đường, một trong
những danh hoa truyền thống của Trung Quốc, được khen tặng là “quốc diễm” 國艶. Hoa còn có các mĩ danh như “hoa
trung thần tiên” 花中神仙,
“hoa Quý phi” 花貴妃,
“giải ngữ hoa” 解語花.
Hải đường ngụ ý hạnh phúc mĩ hảo, tượng trưng phú quý an ninh, ôn hoà khoái lạc.
Dương phi sắc 楊妃色: tức mầu hồng phấn, cũng gọi là
“thiển hồng sắc” 淺紅色,
“đạm hồng sắc” 淡紅色,
“Tương phi sắc” 湘妃色,
“Phi hồng sắc” 妃紅色,
hiện đại thường dùng “phấn sắc” 粉色.
Tứ tuyệt tú xuân hoa 四絕秀春花: tức “Trung Quốc xuân hoa tứ
tuyệt” 中國春花四絕chỉ
4 loại hoa: hải đường, mẫu đơn, hoa lan và hoa mai.
Quốc diễm 國艶: chỉ hoa hải đường.
Ngọc đường phú quý 玉堂富貴: ngụ ý phú lệ đường hoàng, đại
phú đại quý. Lợi dụng hài âm và ý nghĩa, tranh các tường truyền thống của Trung
quốc đem 4 loại hoa phối cùng với nhau: hoa ngọc lan 玉蘭, hoa hải đường 海棠, hoa mẫu đơn 牡丹và hoa quế 桂. Ngọc lan lấy “ngọc” 玉, “đường” 棠trong “hải đường” 海棠 hài âm với “đường” 堂, mẫu đơn tượng trưng giàu sang
phú quý, quế hài âm với “quý” 貴.
Thiến lệ 倩麗: tức mĩ lệ, diễm lệ, thường
dùng để hình dung các cô gái xinh đẹp
Giải ngữ hoa xuân thuỵ 解語花春睡:
Giải ngữ hoa 解語花: ý nói loài hoa hiểu được ý người. Điển xuất từ “Khai Nguyên Thiên Bảo di sự - Giải ngữ hoa” 开元天宝遗事 - 解语花 của Vương Nhân Dụ 王仁裕đời Nguyên.
明皇秋八月,太液池有千叶白莲, 数枝盛开. 帝与贵戚宴赏焉, 左右皆叹羨. 久之, 帝指贵妃, 示于左右曰: ‘争如我解语花!’
Minh
Hoàng thu bát nguyệt, Thái Dịch trì hữu thiên diệp bạch liên, sổ chi thịnh
khai. Đế dữ quý thích yến thưởng yên. Tả hữu giai thán tiện. Cửu chi, đế chỉ
Quý Phi, thị vu tả hữu viết: ‘Tranh như ngã giải ngữ hoa!’
(Tháng
8 mùa thu, nơi hồ Thái Dịch có vô số sen trắng nở hoa, Đường Minh Hoàng cùng
hoàng thân quốc thích bày yến tiệc thưởng hoa. Trong buổi tiệc, mọi người không
ngớt lời khen tặng hoa sen. Lát sau, Đường Minh Hoàng chỉ Dương Quý phi nói với
mọi người rằng: ‘Hoa sen trắng kia làm sao sánh được với danh hoa hiểu được ý
người này!’)
Về
sau “giải ngữ hoa” 解语花hoặc
“giải ngữ chi hoa” 解语之花được dùng để ví các cô gái xinh đẹp, thông tuệ.
https://baike.baidu.com/item/%E8%A7%A3%E8%AF%AD%E8%8A%B1/9250245
Xuân
thuỵ 春睡:
tức “Hải đường xuân thuỵ” 海棠春睡.
Theo
Thích Huệ Hồng 释惠洪đời
Tống trong Lãnh Trai dạ thoại 冷斋夜话:
Đường Minh Hoàng 唐明皇lên
Trầm Hương đình 沉香亭,
cho triệu Thái Chân phi 太真妃
(tức Dương Quý phi) đến, lúc bấy giờ đã sang giờ Mão mà Thái Chân vẫn chưa tỉnh
dậy, sai Cao Lực Sĩ 高力士bảo
các thị nữ xốc nách nàng đưa đến. Phi tử say, nhan sắc tàn tạ, tóc rối trâm lệch,
không thể tái bái. Đường Minh Hoàng cười bảo rằng:
Khởi
phi tử tuý, trị hải đường thuỵ vị túc nhĩ.
岂妃子醉, 直海棠睡未足耳
(Há phi tử còn say, như hoa hải đường ngủ
chưa đủ giấc)
Đây chính là nguồn gốc của điển cố “Hải đường xuân thuỵ” .
https://baike.baidu.com/item/%E6%B5%B7%E6%A3%A0%E6%98%A5%E7%9D%A1%E5%9B%BE/793101