阮表
勇氣軒昂志又雄
人頭入席卻從容
叱呵罵賊而無畏
存舌存陳一代忠
NGUYỄN
BIỂU
Dũng
khí hiên ngang chí hựu hùng
Nhân
đầu nhập tịch khước thung dung
Sất
ha mạ tặc nhi vô uý
Tồn thiệt tồn Trần nhất đại trung
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 14/3/2024
Nguyễn Biểu 阮表 (? – 1413): Tướng
nhà Hậu Trần, quê ở làng Bình Hồ huyện La Sơn trấn Nghệ An (nay là xã Yên Hồ, Đức
Thọ, Hà Tĩnh). Ông đậu Thái học sinh (Tiến sĩ) cuối thời Trần, làm quan đến chức
Điện Tiền Thái sử (Ngự sử). …
Tháng
4 năm Quý Tị (1413), bọn Trương Phụ nhà Minh vào cướp Nghệ An, Trùng Quang Đế
sai ông đi sứ cầu phong nhằm thực hiện kế hoãn binh, kéo dài thời gian để Đặng
Dung và Nguyễn Cảnh Dị xây dựng binh lực. Trương Phụ giữ ông lại, sai quân dọn
ra mâm cỗ chỉ có một cái đầu người luộc chín, ép ông ăn để thị oai. Nguyễn Biểu
ung dung nói rằng: “Mấy thuở được ăn thịt người phương Bắc”. Ông lấy đũa khoét
đôi mắt chấm muối ăn, vừa ăn vừa ngâm bài thơ “Cỗ đầu người:
Ngọc
thiện trân tu đã đủ mùi
Gia
hào thêm có cỗ đầu người
Nem
cuông chả phượng còn thua béo
Thịt
gụ gan lân cũng kém tươi
Ca lối
Lộc Minh so cũng một
Đọ bề
vàng sắt bội hơn mười
Kìa
kìa ngon ngọt tày vai lợn
Tráng
sĩ như Phàn tiếng để đời
Trương
Phụ kinh ngạc, toan tha cho về. Hàng tướng là Phan Liêu lúc ấy tâu với Trương
Phụ rằng Nguyễn Biểu nói “Năng sảm nhân đầu, năng sảm Phụ” (có khả năng
nuốt được cổ đầu người, tất cũng có khả năng nuốt tươi được Trương Phụ). Trương
Phụ giận lắm, đưa câu ấy ra bắt ông phải đối lại. Đối được mới cho về, không đối
được thì chém. Nguyễn Biểu đối lại rằng: “Hựu tồn ngô thiệt, hựu tồn Trần”
(Còn ba tấc lưỡi của ta, nhà Trần vẫn còn”. Trương Phụ giận lắm, đổi ý không
tha nữa, lại sai cắt lưỡi của ông. Kế đó, Trương Phụ sai trói ông vào chân cầu
để cho nước thuỷ triều lên cao dìm chết. Tương truyền ở dưới chân cầu ông dùng
móng tay vạch vào thân cầu tám chữ “Thất nguyệt, thập nhất nhật Nguyễn Biểu tử”
(Nguyễn Biểu tử tiết ngày 11 tháng 7)
https://vi.wikipedia.org/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Bi%E1%BB%83u
Trong “Đại Việt sử kí toàn
thư” có chép:
夏四月, 明張輔等宼乂安.
帝幸化州, 命臺官阮表充求封使, 賷方物至乂安, 張輔留之, 表怒罵輔曰: “內圖改取之計, 外揚仁義之師. 既許立陳氏子孫, 又設置郡縣, 不惟掠取貨實, 抑且殘害生民, 真虐賊也.”
輔大怒殺之.
Hạ tứ nguyệt, Minh Trương Phụ đẳng khấu Nghệ An.
Đế hạnh Hoá Châu, mệnh đài quan Nguyễn Biểu sunh cầu
phong sứ, tê phương vật chí Nghệ An, Trương Phụ lưu chi, Biểu nộ mạ Phụ viết: “Nội
đồ cải thủ chi kế, ngoại dương nhân nghĩa chi sư, kí hứa lập Trần thị tử tôn, hựu
thiết trí quận huyện. bất duy lược thủ hoá thực, ức thả tàn hại sinh dân, chân
ngược tặc dã.”
Phụ đại nộ sát chi.
(Mùa
hạ, tháng 4, bọn Trương Phụ nhà Minh vào cướp Nghệ An.
Vua
ngự đến Hoá Châu, sai đài quan Nguyễn Biểu làm sứ cầu phong, mang phương vật tới
Nghệ An. Trương Phụ giữ Biểu lại. Biểu tức giận mắng Phụ rằng: “Bên trong thì mưu kế đánh chiếm, bên ngoài
thì rêu rao là quân nhân nghĩa. Đã hứa lập con cháu họ Trần, lại đặt thành quận
huyện, không chỉ cướp bóc của cải châu báu, lại còn tàn hại sinh dân, thực là
loài giặc dữ.”
Phụ nổi
giận giết chết.)
(Bản chữ Hán: Bản in Nội các
quan bản. Mộc bản khắc năm Chính Hoà thứ 18 (1697). Nhà xuất bản Khoa học xã hội
- 1998)
(Bản
dịch của Hoàng Văn Lâu, Hà Văn Tấn hiệu đính. Nhà xuất bản Văn hoá – Thông tin,
Hà Nội 2003, quyển 2 trang 363 - 364)