VÂN TIÊN MỘT GÁI MẶT HOA KHUYNH THÀNH (1632)
Khuynh thành
倾城: Điển xuất từ thành ngữ “khuynh thành khuynh quốc” 倾城倾国, hình dung phụ nữ cực kì xinh đẹp.
Bài Chiêm ngưỡng瞻卬 ở phần Đại nhã 大雅 trong Kinh Thi, châm biếm U Vương 幽王 vì say mê Bao Tự 褒姒 và tin dùng hoạn
quan mà khiến đất nước suy sụp. Bài thơ có câu:
Triết phu thành thành
Triết phụ khuynh thành
哲夫成城
哲婦傾城
(Đàn
ông thông minh mưu trí thì dựng nên thành trì
Đàn
bà thông minh mưu trí thì làm nghiêng đổ thành trì)
http://www.zwbk.org/MyLemmaShow.aspx?zh=zh-tw&lid=78800
Thời Tây Hán, nhạc quan cung đình Lí Diên Niên 李延年 có bài thơ:
Bắc phương hữu giai nhân
Tuyệt thế nhi độc lập
Nhất cố khuynh nhân thành
Tái cố khuynh nhân quốc
Ninh bất tri khuynh thành dữ khuynh quốc
Giai nhân nan tái đắc
北方有佳人
绝世而独立
一顾倾人城
再顾倾人国
宁不知倾城与倾国
佳人难再得
(Phương
bắc có một giai nhân
Dung
mạo xinh đẹp tựa hồ trên đời không có người thứ hai
Lần
đầu đưa mắt nhìn người giữ thành thì thành thất thủ
Đưa
mắt nhìn quân vương lần nữa thì đất nước ngả nghiêng
Tuy
biết là nghiêng thành nghiêng nước
Nhưng
với giai nhân khó mà có cơ hội gặp lại được)
Theo Hán thư – Ngoại thích
truyện 汉书 - 外戚传, có một lần
trong buổi yến tiệc ở cung đình, Lí Diên Niên李延年 khi dâng điệu múa đã hát bài thơ này. Hán
Vũ Đế汉武帝nghe qua không ngăn được cảm thán: Trên đời
làm gì có người nào đẹp như thế? Chị của Hán Vũ Đế là Bình Dương công chúa 平阳公主 tiến cử em gái của Lí Diên Niên. Hán Vũ Đế cho triệu
kiến, quả nhiên nàng cực kì xinh đẹp. Từ đó, em gái của Lí Diên Niên trở thành
Lí phu nhân李夫人sủng ái của Hán Vũ Đế.
Hiếm hoi mới được mộng
xà
Vân Tiên một gái mặt
hoa khuynh thành
(Nhị độ mai
1631 - 1632)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 24/3/2024