ĐẠI NGHĨA DIỆT THÂN
大义灭亲
Giải thích: Không vì
tình riêng với thân thuộc của tội phạm mà xử nhẹ, tội phạm vẫn phải chịu hình
phạt thích đáng
Xuất xứ: Xuân Thu . Tả Khâu Minh 左丘明: Tả truyện - Ẩn Công tứ niên 左传 - 隐公四年
Thời Xuân Thu, Đại phu Thạch Thác 石碏của nước Vệ có người con
tên là Thạch Hậu 石厚. Thạch
Hậu với người con của sủng thiếp của Vệ Trang Công là công tử Châu (Chu) Hu 周吁có quan hệ vô cùng thân
mật, cả hai thường vui chơi, tập võ bên nhau. Thạch Thác cảm thấy như thế là
không hay, đôi ba lần khuyên răn con mình, nhưng Thạch Hậu vẫn không nghe.
Về sau, Vệ Trang Công 卫庄公mất,
Vệ Hoàn Công 卫桓公
lên
ngôi. Lúc bấy giờ, Thạch Thác vì tuổi cao đã về quê nhà dưỡng lão, không nghĩ đến
chính sự. Trải qua mười mấy năm, công tử Châu Hu và Thạch Hậu hợp mưu hại chết
Vệ Hoàn Công đoạt lấy vương vị. Đối với sự kiện này, văn võ đại thần cùng bách
tính đều vô cùng bất mãn, ngày tháng của Châu Hu vô cùng khó sống, Thạch Hậu
bèn hiến kế, phụ thân của Thạch Hậu rất có uy vọng trong và ngoài triều, chỉ cần
mời ông ấy ra phụ chính, sự tình sẽ tốt.
Châu Hu cho đó là biện pháp hay, bèn
xuất một đôi bạch bích, sai Thạch Hậu đi mời Thạch Thác đến triều. Thạch Thác lấy
cớ có bệnh không chịu vào triều. Thế là Châu Hu lại sai Thạch Hậu đến thỉnh
giáo làm cách nào đó để ổn định quân vị. Thạch Thác đáp rằng:
-Chư hầu kế vị, cần phải được thiên
tử nhà Châu phê chuẩn. Nếu Châu thiên tử gật đầu, mọi người tất sẽ phục tùng.
Thạch Hậu sợ Châu thiên tử không phê
chuẩn, cho rằng tốt nhất là có người đi đến chỗ Châu thiên tử thuyết phục. Thạch
Thác liền nói rằng:
-Hoàn Công 桓公nước
Trần với Châu thiên tử có mối quan hệ rất thân mật, chỉ có ông ấy mới có thể
thuyết phục. Ta với Hoàn Công có giao tình, con có thể theo tân quân đến nước
Trần, xin Trần Hoàn Công nói vài lời với Châu thiên tử, sau đó lại đi triều kiến
Châu thiên tử, như vậy có thể sẽ được phê chuẩn.
Thạch Hậu sau khi về đến đô thành, đem
kế sách của phụ thân mói lại với Châu Hu. Châu Hu cảm thấy đó là cách hay, bèn đem
nhiều lễ vật đến nước Trần thăm Hoàn Công.
Thạch Thác sau khi xuất chủ ý cho Thạch
Hậu, lập tức viết một mật thư cho Đại phu Tử Nghễ 子睨của nước Trần, bảo ông
ta trừ hại cho thần dân nước Vệ. Khi Châu Hu và Thạch Hậu đến nước Trần, Tử Nghễ
đã nhận được mật tin. Được sự đồng ý của Trần Hoàn Công, đợi Châu Hu, Thạch Hậu
vừa đến đô thành nước Trần liền đưa họ vào Thái miếu.
Sau khi vào Thái miếu, Tử Nghễ đột nhiên
lớn tiếng thét rằng:
-Châu thiên tử có lệnh, bắt kẻ tặc đã
thí quân loạn quốc.
Võ sĩ hai bên xông ra, bắt Châu Hu và
Thạch Hậu. Tử Nghễ lập tức lấy mật thư của Thạch Thác ra đọc. trong thư yêu cầu
Trần Hoàn Công chủ trì chính nghĩa, vì dân trừ hại.
Trần Hoàn Công tính chém đầu hai người,
nhưng Tử Châm 子鍼
cho
rằng Thạch Hậu là con của Thạch Thác, giết chết là không thoả đáng, hay là để
cho nước Vệ xử trí. Trần Hoàn Công bèn phái người nói với Thạch Thác tình huống
đó. Thạch Thác sau khi nhận được tin, biểu thị một cách cứng rắn rằng, tội mà Châu
Hu và Thạch Hậu phạm phải đều là tội chết, lí ra nước Vệ cần phải sai người đến
nước Trần để xử tử họ, Nhưng đại thần nước Vệ có người cho rằng, Thạch Hậu là tòng
phạm, lại là con của Thạch Thác, có thể xử lí khoan dung.
Thạch Thác nghe qua cả giận, nói rằng:
-Tội của Châu Hu là do nghịch tử xúi giục mà thành. Ta
tuy có lòng thương con cũng không thể vì tình riêng mà quên đại nghĩa.
Tiếp đó, Thạch Thác sai gia thần đến nước Trần chấp pháp.
Gia thần đến nước Trần, trước tiên chém đầu Châu Hu. Thạch Hậu
một lần nữa nhờ gia thần xin Thạch Thác miễn cho tội chết. Nhưng gia thần đáp rằng,
họ chỉ là phụng mệnh Thạch Thác chấp pháp mà thôi. Nói xong, liền chém đầu Thạch
Hậu.
Câu chuyện Thạch Thác “đại nghĩa diệt thân” 大义灭亲từ đó được lưu truyền thiên cổ.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 31/3/2024
Nguyên tác Trung văn
ĐẠI
NGHĨA DIỆT THÂN
大义灭亲
TRUNG QUỐC THÀNH NGỮ CỐ SỰ TỔNG TẬP
中国成语故事总集
(tập 1)
Chủ biên: Đường Kì 唐麒
Trường Xuân – Thời đại văn nghệ xuất bản xã, 2004