听君一席话, 胜读十年书
有田不耕仓廩虚, 有书不读子孙愚
仓廩虚兮岁月乏, 子孙愚兮礼义疏
听君一席话, 胜读十年书
人不通古今, 马牛而襟裾
(清.周希陶: 增广贤文)
Phiên âm
THÍNH
QUÂN NHẤT TỊCH THOẠI, THẮNG ĐỘC THẬP NIÊN THƯ
Hữu điền bất
canh thương lẫm hư, hữu thư bất độc tử tôn ngu.
Thương lẫm hư
hề tuế nguyệt phạp, tử tôn ngu hề lễ nghĩa sơ.
Thính quân nhất
tịch thoại, thắng độc thập niên thư.
Nhân bất thông
cổ kim, ngưu mã như khâm cư.
(Thanh . Chu Hi Đào: Tăng quảng hiền văn)
Dịch nghĩa
NGHE MỘT LẦN
ANH NÓI, HƠN ĐỌC SÁCH MƯỜI NĂM
Có ruộng mà không chịu cày cấy, thì kho đụn sẽ trống không
Có
sách mà không chịu đọc, thì con cháu sẽ ngu dốt.
Kho
đụn trống không thì cuộc sống năm tháng sẽ thiếu thốn
Con
cháu ngu dốt thì không biết lễ nghĩa.
Nghe
một lần anh nói, hơn đọc sách mười năm.
Người mà không thông hiểu chuyện cổ kim, thì cũng như ngựa trâu mặc quần áo.
Phân tích và
bình luận
Tri thức chính là tài sản, loại tài sản
này không nhất định phải lấy hình thức vật chất và tiền bạc để thể hiện, nhưng
nó quý hơn bất cứ loại vật chất kim tiền nào. Người xưa xem đọc sách là con đường
để thoát khỏi sự ngu muội, biết rõ đạo lí. Cho nên “tri thư thức lễ” 知书识礼chính là bắt đầu từ đọc sách.
Kẻ bất học vô thuật, là đối tượng mà mọi người luôn khinh bỉ. Không có sự giáo
dục tốt đẹp, ngu muội vô tri, thì cũng giống như loài động vật mặc quần áo. Con
người cần phải có sự chống đỡ từ bên trong, mới có thể đứng vũng không nghiêng đổ,
một người chỉ có cái vỏ trống rỗng thì làm sao chịu đựng được sự mài giũa của
cuộc sống? Bậc làm cha mẹ, tài sản quý giá mà để lại cho không phải là vàng bạc,
mà là văn hoá. Bởi vì vàng bạc thì có giá nhưng tri thức lại vô giá.
Đọc sách lại phân ra là đọc sách có chữ (hữu tự thư 有字书) và đọc sách không chữ (vô tự thư 无字书). Sách có chữ có thể cung cấp cho người đọc một hệ thống tri thức cụ thể và mạch lạc, còn sách không chữ thì có thể hấp thu được kinh nghiệm của người khác, tăng thêm sự duyệt lịch bản thân. “Độc vạn quyển thư, hành vạn lí lộ” 读万卷书, 行万里路 (đọc vạn quyển sách, không bằng đi vạn dặm đường); “Chỉ thượng đắc lai chung giác thiển, tuyệt tri thử sự yếu cung hành” 纸上得来终觉浅, 绝知此事要躬行(Tri thức có được trong sách vở cuối cùng là không đủ, nếu muốn lí giải đạo lí trong đó, thì phải đích thân làm) cùng với “Thính quân nhất tịch thoại, thắng độc thập niên thư” 听君一席话, 胜读十年书đều là tính trọng yếu của việc đọc sách không có chữ, Chỉ có tri thức uyên bác, bác cổ thông kim, mới có thể lão luyện trong cuộc sống. Xã hội ngày nay, tuy mục đích đọc sách có khác với người xưa, nhưng giống ở chỗ là bổ sung đầy đủ cho mình, thích ứng với sự phát triển của thời đại, trở thành người có ích cho xã hội. Nỗ lực để con cái trở thành nhân tài có tri thức, có tố chất là tâm nguyện của cộng đồng gia trưởng. Nhưng chẳng qua, đồng thời với việc truyền thụ tri thức, cần chú ý phát hiện tố chất tiềm ẩn của con trẻ, chỉ khi hiểu được nhân theo tố chất mà dạy, mới có thể khiến chồi mầm lớn mạnh, trở nên có tài lương đống.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 01/02/2024
Nguồn
TĂNG QUẢNG HIỀN VĂN
增广贤文
Thanh . Chu Hi Đào 周希陶 tu đính
Nam Kinh: Giang Tô Phụng Hoàng mĩ
thuật xuất bản xã. 2015