尋梅
昭節紅桃綠柳絲
園中鳥語報風姨
數枝白色梨花發
嫩草連天碧盡時
TẦM MAI
Chiêu tiết hồng
đào lục liễu ti
Viên trung điểu ngữ
báo phong di
Sổ chi bạch sắc lê
hoa phát
Nộn thảo liên thiên bích tận thì
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 03/12/2023
Chiêu
tiết 昭節: Mĩ xưng của mùa xuân.
Phong
di 封姨: một tên gọi khác của gió, cũng
viết là 封夷,
vị thần gió trong truyền thuyết thần thoại Trung Quốc, còn gọi là “Phong gia
di” 封家姨,
“Thập bát di” 十八姨,
“Phong thập bát di” 封十八姨, ta quen gọi là “Dì gió”
Vào
niên hiệu Thiên Bảo 天宝đời Đường, Thôi Huyền Vi 崔玄微 vào một đêm xuân gặp được mấy
người đẹp: người áo xanh là Dương thị 杨氏, người áo trắng là Lí thị 李氏, người áo đỏ là Đào thị 陶氏, người áo lụa đào là tiểu nữ Thạch
Thố Thố 石醋醋cùng
với Phong gia thập bát di 封家十八姨 (dì mười tám nhà họ Phong). Họ Thôi 崔 bảo rót rượu để vui uống, Thập
bát di rót làm vấy bẩn áo của Thố Thố, buổi tiệc không vui giải tán. Đêm hôm
sau, các cô gái lại đến, Thố Thố nói rằng các cô gái đều ở trong vườn, phần nhiều
bị gió dữ quấy nhiễu, cầu xin họ Thôi mỗi năm vào lúc Nguyên đán 元旦treo lá cờ màu hồng ở phía đông
trong vườn, thì có thể tránh được nạn. Lúc bấy giờ Nguyên đán đã qua, nhân đó
xin một buổi sáng sớm nào đó treo cờ. Ngày hôm đó, gió từ hướng đông thổi đến,
làm gãy cây, cát bụi bay mù, vậy mà cây hoa trong vườn đều bất động. Họ Thôi bấy
giờ mới ngộ ra, các cô gái đó đều là hoa tinh, còn Thập bát di là thần gió.
Về
sau trong thơ văn thường “phong di” 封姨 để chỉ gió.
http://xh.5156edu.com/page/z2550m1686j20726.html
“Phong
di” ta thường gọi là “dì gió”, “thập bát di” là “dì mười tám”.
Đêm có ả trăng làm
bạn cũ
Ngày thì dì gió
quét bên giường
(“Hồng Đức quốc âm thi tập”)
Nước non một gánh
nhẹ thay
Lứa vui dì gió bạn
vầy ải trăng
(“Sơ kính tân trang”)
Hai câu cuối mượn ý từ hai câu
41 và 42 trong “Truyện Kiều”:
Cỏ non xanh tận
chân trời
Cành lê trắng điểm
một vài bông hoa
(“Từ điển
Truyện Kiều”: Đào Duy Anh, NXB Khoa học xã hội, 1989)