梁州令
石榴墙頭出
綠葉紅花相續
閑雲慢捲度天空
呢喃鳥語朱明日
賢才燕郢書高爥
盡力爲民福
先憂後樂心蓄
堂前莫種南山竹
LƯƠNG CHÂU LỆNH
Thạch lựu tường đầu xuất
Lục diệp hồng hoa tương tục
Nhàn vân mạn quyển độ thiên không
Ni nam điểu ngữ chu minh nhật
Hiền tài Yên Dĩnh thư cao chúc
Tận lực vi dân phúc
Tiên ưu hậu lạc tâm súc
Đường tiền mạc chủng Nam sơn trúc
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 25/12/2023
Chu
minh 朱明: chỉ mùa Hạ. Trong Nhĩ nhã – Thích thiên 尔雅 - 释天 có viết:
Hạ vi chu minh
夏为朱明
(Mùa hạ gọi là chu minh)
Huấn
hỗ học gia Quách Phác 郭璞 thời Đông Tấn chú rằng:
Khí xích nhi quang
minh
气赤而光明
(Khí đỏ mà tươi sáng)
Hiền tài Yên Dĩnh thư cao chúc 賢才燕郢書高爥: Điển xuất từ Hàn Phi Tử -
Ngoại trừ thuyết tả thượng 韩非子 - 外儲说左上:
郢人有遗燕相国书者, 夜书, 火不明, 因谓持烛者曰: “举烛.” 云而过书 “举烛”. “举烛” 非书意也. 燕相受书而说之曰: “举烛者, 尚明也; 尚明者也, 举贤而任之.” 燕相白王, 王大说, 国以治. 治則治矣, 非书意也. 今世举学者多似此类.
Dĩnh
nhân hữu di Yên Tướng quốc thư giả, dạ thư, hoả bất minh, nhân vị trì chúc giả
viết: “Cử chúc.” Vân nhi quá thư “cử chúc.” “Cử chúc”, phi thư ý dã. Yên tướng
thụ thư nhi duyệt chi viết: “Cử chúc giả, thượng minh dã; thượng minh giả dã, cử
hiền nhi nhậm chi.” Yên tướng bạch vương, vương đại duyệt, quốc dĩ trị.Trị tắc
trị hĩ, phi thư ý dã. Kim thế cử học giả đa tự thử loại.
(Có
người nước Sở viết thư cho Tướng quốc nước Yên, ban đêm viết, đuốc không đủ sáng,
bèn bảo người cầm đuốc rằng: “Cử chúc” (nâng đuốc lên). Miệng nói mà tay viết nhầm trong thư hai chữ “cử
chúc”. “Cử chúc” vốn không phải là ý muốn viết trong thư vậy. Yên tướng quốc nhận
thư xem qua liền vui mừng, nói rằng: “Cử chúc tức là chuộng sáng; chuộng sáng tức
tiến cử hiền tài mà nhậm dụng họ.” Yên tướng quốc tâu lên Yên vương, Yên vương
cả mừng, dùng cách đó để trị nước, nước nhân đó mà được thái bình. Thái bình thì
thái bình đó, nhưng đó vốn không phải là bản ý của người viết thư. Ngày nay tiến
cử học giả đa phần đều giống như thế.)
(“Hàn
Phi Tử hiệu chú” 韩非子校注. Trương Giác 张觉hiệu chú. Trường Sa: Nhạc Lộc thư xã, 2006)
Tiên ưu hậu lạc先憂後樂: Điển xuất từ câu của Phạm Trọng Yêm 范仲淹 đời Tống trong bài Nhạc Dương Lâu kí 岳陽樓記:
Tiên thiên hạ chi
ưu nhi ưu, hậu thiên hạ chi lạc nhi lạc
先天下之憂而憂,
後天下之樂而樂
(Lo trước cái lo của thiên hạ,
vui sau cái vui của thiên hạ)
Khánh nam sơn chi trúc, thư tội vị cùng; quyết
đông hải chi ba, lưu ác nan tận.
罄南山之竹, 書罪未窮; 决東海之波, 流惡難盡.
(Chặt
hết trúc núi nam cũng không ghi hết tội; tát cạn sóng biển đông cũng không rửa
sạch hết cái ác)