柳絮因风
谢太傅寒雪日内集, 与儿女讲论文义. 俄而雪骤, 公欣然曰: “白雪纷纷何所似?” 兄子胡儿曰: “撒盐空中差可似.” 兄女曰: “未若柳絮因风起.” 公大笑乐. 即公大兄无奕女, 左将军王凝之妻也.
(世说新语 - 言语)
LIỄU
NHỨ NHÂN PHONG
Tạ Thái phó hàn tuyết nhật nội tập, dữ nhi nữ giảng luận văn nghĩa. Nga
nhi tuyết sậu, công hân nhiên viết: “Bạch tuyết phân phân hà sở tự?” Huynh tử Hồ Nhi viết: “Tát diêm không trung
sai khả tự.” Huynh nữ viết: “Vị nhược liễu nhứ nhân phong khởi.” Công đại tiếu
lạc. Tức công đại huynh Vô Dịch nữ, Tả tướng quân Vương Ngưng chi thê.
(Thế thuyết tân ngữ - Ngôn ngữ)
Một ngày tuyết lạnh rơi, Tạ Thái phó (Tạ An) gọi con cháu trong nhà đến để bàn luận văn chương. Phút chốc trời đổ nhiều tuyết, Tạ An hứng thú nói với mọi người: “Tuyết trắng rơi nhìn giống như gì?” Người cháu con anh trai của Tạ An là Hồ Nhi nói rằng: “Nhìn giống như vung muối lên không trung.” Người cháu gái là Đạo Uẩn nói rằng: “Chẳng bằng giống như bông tuyết bay đầy trong gió.” Tạ An vui mừng cười lên. Người cháu đó chính là Đạo Uẩn, con gái của Tạ Vô Dịch, anh của ông, và là vợ của Tả tướng quân Vương Ngưng.
Chú của người dịch
Thế thuyết tân ngữ 世说新语 : bộ bút kí tiểu thuyết thuật lại những huyền học ngôn đàm dật sự của
sĩ đại phu thời Nguỵ Tấn. Trong đó có thể nhìn thấy ngôn đàm về huyền học thời
Nguỵ Tấn đã trở thành phong thượng, mà huyền học chính là lấy tư tưởng Lão
Trang làm gốc. Tư tưởng của Đạo gia đối với phương thức tư duy và trạng thái
sinh hoạt của sĩ đại phu thời Nguỵ Tấn, thậm chí phong khí của cả xã hội đều sản
sinh ảnh hưởng quan trọng. Tác phẩm này do Lâm Xuyên Vương Lưu Nghĩa Khánh 临川王刘义庆, thuộc dòng dõi tông thất nhà Lưu Tống thời Nam Bắc
triều đã tập hợp một số văn nhân biên soạn, Lưu Tuấn 刘峻
đời Lương viết lời chú. Toàn sách nguyên có 8 quyển, bản chú của Lưu Tuấn phân
làm 10 quyển. Các bản hiện nay đều là 3 quyển phân làm 36 môn như: đức hạnh,
ngôn ngữ, chính sự, văn học, phương chính, nhã lượng v.v… Toàn sách tổng cộng
hơn 1000 tắc, kí thuật những dật văn dật sự của danh sĩ quý tộc từ cuối đời Hán
đến thời Lưu Tống, chủ yếu là những câu chuyện có liên quan đến việc bình luận,
thanh đàm huyền ngôn và ứng đối cơ trí của các nhân vật.
Lưu Nghĩa Khánh 刘义庆 (năm 403 – khoảng
năm 444): người Bành Thành 彭城 (nay là Từ Châu 徐州 Giang Tô 江苏), văn học gia thời
Lưu Nghĩa Khánh mất năm Nguyên
Gia 元嘉 thứ 21 ở Kiến Khang 建康
(nay là Nam Kinh)
Lưu
Nghĩa Khánh từ nhỏ đã tài hoa xuất chúng, yêu thích văn học. Ngoài Thế thuyết tân ngữ 世说新语 ra, ông còn
có tiểu thuyết chí quái U minh lục 幽明录.
https://baike.baidu.com/item/%E7%94%AF%E8%B6%8A/6389240
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 27/11/2023
Nguồn
THẾ THUYẾT TÂN NGỮ
世说新语
Tác giả: Lưu Nghĩa Khánh 刘义庆
Thiểm Tây lữ du xuất bản xã, 2002.