醉公子
九夏炎天到
黔首終衰老
盼望得南風
清涼爽快心
風伯眠未起
輪扇奚堪待
何處有梧桐
黎民作舜琴
TUÝ CÔNG TỬ
Cửu hạ viêm thiên
đáo
Kiềm thủ chung suy
lão
Phán vọng đắc Nam
phong
Thanh lương sảng
khoái tâm
Phong Bá miên vị
khởi
Luân phiến hề kham
đãi
Hà xứ hữu ngô đồng
Lê dân tác Thuấn cầm
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 13/8/2023
Cửu
hạ 九夏: Ba tháng mùa hạ tổng có 90
ngày, cho nên người xưa gọi mùa hạ là “Cửu
hạ”.
Kiềm
thủ 黔首: từ xưng hô chỉ bách tính, thời
Chiến Quốc đã sử dụng rộng rãi. “Kiềm” 黔có nghĩa là đen. Trong Sử kí - Tần Thuỷ Hoàng bản kỉ 史記 - 秦始皇本紀 có đoạn:
Phân thiên hạ dĩ vi tam thập lục quận, quận
trí Thú, Uý, Giám. Canh danh dân viết “kiềm thủ”.
分天下以為三十六郡, 郡置守, 尉, 監. 更名民曰 “黔首”.
(Chia
thiên hạ ra làm ba mươi sáu quận, mỗi quận đặt các chức Thú, Uý, Giám. Lại đổi
gọi dân là “kiềm thủ” (đầu đen).)
Tích giả Thuấn tác
ngũ huyền cầm dĩ ca “
昔者舜作五弦琴以歌
“南風”
(Thời trước, Đế Thuấn làm ra đàn
năm dây để hát bài “
Và
trong Khổng Tử gia ngữ - Biện nhạc giải 孔子家语 - 辨乐解 cũng có đoạn:
Tích giả Thuấn đàn ngũ huyền chi cầm, tạo “
Nam phong chi huân
hề, khả dĩ giải ngô dân chi uấn hề.
Nam phong chi thời
hề, khả dĩ phụ ngô dân chi tài hề.
昔者舜弹五弦之琴, 造 “南风” 之诗. 其诗曰:
‘南风之薰兮,
可以解吾民之愠兮.
南风之时兮
可以阜吾民之财兮.’
(Thời
trước, Đế Thuấn đàn cây đàn năm dây, sáng tác bài thơ “
‘Gió
nam thổi mát, có thể giải trừ nỗi oán hận của dân ta.
Gió
nam thổi đúng lúc, có thể làm phong phú tài vật của dân ta’.)
Phong
Bá 風伯: tức thần gió trong truyền thuyết,
cũng gọi là “Phi Liêm” 飛廉, “Phong Sư” 風師, “Cơ Bá” 箕伯. Về lai lịch, có nhiều thuyết, có thuyết cho Phong Bá là
Phi Liêm, tức quái thú thân hươu, đầu như đầu chim công có sừng, đuôi rắn, có
hoa văn loài báo, Có thuyết cho Phong Bá là sao Cơ 箕 (Cơ tinh 箕星). Từ thời Đường trở về sau,
Phong Bá dần được nhân hoá, hình tượng là một ông lão râu trắng, tay trái cầm
“luân” 輪
(bánh xe), tay phải cầm “phiến” 扇 (cây quạt), xưng là Phong Bá Phương Thiên Quân 風伯方天君.
Thuấn
cầm 舜琴 Tức “ngũ huyền cầm” 五弦琴 Tương truyền Đế Thuấn 帝舜làm ra “ngũ huyền cầm” để ca bài
ca “Nam phong” 南風.
Truyền thuyết kể rằng, “ngũ huyền cầm” được làm bằng gỗ cây ngô đồng.