TẠC BÍCH THÂU QUANG
凿壁偷光
Chỉ việc khắc khổ học tập.
Điển xuất từ Tấn . Cát Hồng 葛洪: Tây kinh tạp
kí 西京杂记quyển 2.
Khuông Hành 匡衡 thời Tây Hán lúc nhỏ nhà nghèo, ban ngày làm thuê cho những gia đình giàu có, chỉ có thể đọc sách vào buổi tối. Khuông Hành đọc sách rất chăm, nhưng do bởi nhà nghèo mua không nổi dầu thắp đèn, ông đã đục một lỗ nơi vách tường nhà bên cạnh, nhờ ánh sáng chiếu xuyên qua đê đọc sách. Về sau Khuông Hành thành tài, làm quan đến chức Thừa tướng.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn /2023
Nguồn
THƯỜNG DỤNG ĐIỂN CỔ
常用典故
Biên soạn: Tôn Lập Quần 孙立群,
Lí Ái Trân 李爱珍
Thượng Hải đại học xuất bản xã, 2005
Phụ lục của
người dịch
聞 “詩” 解頤
匡衡字稚圭, 勤學而無燭. 鄰居有燭而不逮, 衡乃穿壁引其光, 以書映光而讀之. 邑人大姓, 文不識, 家富多書, 衡乃與其佣作, 而不求償. 主人怪, 問衡, 衡曰: “願得主人書遍讀之”. 主人感歎, 資給以書, 遂成大學. 衡能說 “詩” , 時人為之語曰: “無說 “詩”, 匡鼎來. 匡說 “詩”, 解人頤 .” 鼎, 衡小名也 . 時人畏服之如是, 聞者皆解頤歡笑. 衡邑人有言 “詩” 者, 衡從之, 與語質疑, 邑人挫服, 倒屣而去, 衡追之, 曰: “先生留聽, 更理前論.” 邑人曰: “窮矣.” 遂去不返.
VĂN “THI” GIẢI
DI
Khuông Hành tự Trĩ Khuê, cần học nhi vô chúc. Lân cư hữu chúc nhi bất đãi, Hành nãi xuyên bích dẫn kì quang, dĩ thư ánh quang nhi độc chi. Ấp nhân đại tính, văn bất thức, gia phú đa thư, Hành nãi dữ kì dung tác, nhi bất cầu thường. Chủ nhân quái, vấn Hành, Hành viết: “Nguyện đắc chủ nhân thư biến độc chi”. Chủ nhân cảm thán, tư cấp dĩ thư, toại thành đại học. Hành năng thuyết “Thi”, thời nhân vị chi ngữ viết: “Vô thuyết “Thi”, Khuông Đỉnh lai. Khuông thuyết “Thi”, giải nhân di.” Đỉnh, Hành tiểu danh dã. Thời nhân uý phục chi như thị, văn giả giai giải di hoan tiếu. Hành ấp nhân hữu ngôn “Thi” giả, Hành tùng chi, dữ ngữ chất nghi, ấp nhân toả phục, đảo tỉ nhi khứ, Hành truy chi, viết: “Tiên sinh lưu thính, cánh lí tiền luận.” Ấp nhân viết: “Cùng hĩ.” Toại khứ bất phản.
NGHE “THI”
MÀ VUI THÍCH
Khuông Hành tên tự là Trĩ Khuê, rất chăm chỉ học tập nhưng nhà không có đèn. Nhà hàng xóm thắp đèn, ánh sáng không tới được, Khuông Hành bèn đục vách để lấy ánh sáng đọc sách. Trong làng có một nhà giàu không biết chữ nhưng có rất nhiều sách, Khuông Hành đến đó làm thuê mà không cần chủ phải trả tiền. Chủ nhà lấy làm lạ hỏi, Khuông Hành đáp rằng: “Chỉ mong được đọc hết sách của chủ nhân”. Chủ nhà cảm động, cho Khuông Hành mượn sách đọc. Về sau Khuông Hành trở thành đại học giả. Khuông Hành giỏi về việc giảng giải kinh Thi, người lúc bấy giờ truyền nhau câu “Chớ có nói về kinh Thi, Khuông Đỉnh sắp tới rồi; Khuông Hành giảng kinh Thi, mọi người đều cười vui”. Đỉnh là tên lúc nhỏ của Khuông Hành. Người lúc bấy giờ rất kính phục Khuông Hành, những người được nghe Khuông Hành giảng giải kinh Thi đều vui cười hoan hỉ. Nơi quê nhà của Khuông Hành có một người biết giảng giải kinh Thi, Khuông Hành cùng ông ta thảo luận, có nêu lên những chất nghi, người đó bị Khuông Hành áp đảo, hoảng loạn xỏ ngược giày chạy mất. Khuông Hành đuổi theo nói rằng: “Tiên sinh, xin dừng bước, nghe tôi nói mấy câu, chúng ta tiếp tục cuộc thảo luận lúc nãy”. Người đó đáp rằng: “Tôi lí đã hết từ đã cùng rồi”, nói xong bỏ đi mất không quay trở lại.
Nguồn
TÂY KINH TẠP KÍ
西京雜記
Biên soạn: CÁT HỒNG (葛洪)
Dịch chú:
THÀNH LÂM (成林)
TRÌNH CHƯƠNG XÁN (程章燦)
Địa cầu xuất bản xã, năm Dân quốc thứ 83.