子路治蒲三年.
孔子过之, 入其境, 曰: “善哉! 由也, 恭敬以信矣.”
入其邑, 曰: “善哉! 由也, 忠信以宽矣.”
至庭, 曰: “善哉! 由也, 明察以断矣.”
子贡执辔而问曰: “夫子未见由之政, 而三称其善, ?”
孔子曰: “吾见其政矣. 入其境, 田畴尽易, 草莱甚辟, 沟洫深治. 此其恭敬以信, 故其民尽力也. 入其邑, 墙屋完固, 树木甚茂. 此其忠信以宽, 故其民不偷也. 至其庭, 庭甚清闲, 诸卜用命. 此其明察以断, 故其政不扰也. 以此观之, 虽三称其善, 庸尽其美乎.”
(孔子家語 -辨政第十四)
Tử Lộ trị Bồ tam niên.
Khổng
Tử quá chi, nhập kì cảnh, viết: “Thiện tai! Do dã, cung kính dĩ tín hĩ.”
Nhập
Kì ấp, viết: Thiện tai! Do dã, trung tín dĩ khoan hĩ.”
Chí
đình, viết: “Thiện tai! Do dã, minh sát dĩ đoán hĩ.”
Tử
Cống chấp bí nhi vấn viết: “Phu Tử vị kiến Do chi chính, nhi tam xưng kì thiện,
khả đắc văn hồ?”
Khổng Tử viết: “Ngô kiến
kì chính hĩ. Nhập kì cảnh, điền trù tận dịch, tháo lai thậm tịch, câu hức thậm
trị. Thử kì cung kính dĩ tín, cố kì dân tận lực dã. Nhập kì ấp, tường ốc hoàn cố,
thụ mộc thậm mậu. Thử kì trung tín dĩ khoan, cố kì dân bất thâu dã. Chí kì đình,
đình thậm thanh nhàn, chư bốc dụng mệnh. Thử kì minh sát dĩ đoán, cố kì chính bất
nhiễu dã. Dĩ thử quan chi, tuy tam xưng kì thiện, dung tận kì mĩ hồ.”
(Khổng Tử gia ngữ - Biện chính đệ thập tứ)
Tử
Lộ trị lí đất Bồ ba năm.
Khổng
Tử đi qua nơi đó, khi tiến vào biên cảnh, nói rằng: “Giỏi thay! Anh Do, đã cung
kính lại tín thành.”
Lúc
vào thành, nói rằng: “Giỏi thay! Anh Do, đã tận trung thủ tín mà lại còn khoan
dung đại độ.”
Bước
vào sân, nói rằng: “Giỏi thay! Anh Do, biết minh sát quả đoán.”
Tử
Cống đang cầm cương, hỏi rằng: “Thầy chưa thấy Tử Lộ xử lí chính sự mà ba lần
khen ngợi anh ta, ưu điểm của anh ta thầy có thể nói cho con được nghe chăng?”
Khổng Tử nói rằng: “Ta đã nhìn thấy chính tích của Tử Lộ rồi đấy. Khi vào biên cảnh, thấy ruộng đất quản lí rất tốt, đất hoang được khai khẩn, mương ngòi được sâu rộng. Điều đó nói rõ Tử Lộ đã cung kính tín thành, cho nên bách tính ai nấy cũng đều tận lực. Lúc vào thành, thấy nhà cửa thành tường vững chắc kiên cố, cây cối tốt tươi. Điều đó nói rõ Tử Lộ biết trung thành khoan hậu, cho nên bách tính không ai cẩu thả. Vào đến sân, thấy thanh khiết nhã tĩnh, kẻ dưới nghe theo lời. Điều đó nói rõ Tử Lộ đã minh sát quả đoán, cho nên chính sự không loạn. Từ đó có thể thấy, khen Tử Lộ ba điều, há đủ được hết cái hay của Tử Lộ sao.”
Chú của người
dịch
Khổng Tử gia ngữ 孔子家语: còn gọi là Khổng
thị gia ngữ 孔氏家语, nói tắt là Gia ngữ 家语. Đây là bộ trứ
tác của Nho gia, nguyên bản có 27 quyển, bản hiện nay có 10 quyển, tổng cộng 44
thiên. Khổng Tử gia ngữ ghi lại tư tưởng
cùng ngôn hành của Khổng Tử và môn đệ của Khổng Tử.
Bản Khổng Tử gia ngữ hiện nay gồm 10 quyển,
44 thiên, Vương Túc 王肃 thời Nguỵ chú. Sau sách có phụ thêm bài tự của Vương Túc, và “Hậu tự” 后序.
https://baike.baidu.com/item/%E5%AD%94%E5%AD%90%E5%AE%B6%E8%AF%AD/6656586
Quyển Khổng Tử gia ngữ do Vương Ứng Lân王应麟chủ biên, phần tự của Vương Túc để ở đầu sách và không có phần “Hậu tự”.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 06/6/2023
Nguồn
KHỔNG TỬ GIA NGỮ
孔子家语
Chủ biên: Vương Ứng Lân 王应麟
Trường Xuân . Thời đại văn hoá xuất bản xã, 2003