TIẾNG KÊU CỦA “Ô NHA” BIẾN THÀNH “NGÔ”
Trong
điển tịch và văn hiến thời cổ, “ngô” 吾 (bính âm “wú”) được sử dụng làm nhân xưng ngôi
thứ nhất tương đối nhiều. Nhìn từ cách tạo hình của chữ, phía trên là “ngũ” 五 (bính âm“wǔ”), phía dưới là
“khẩu” 口, phát âm là theo chữ “ngũ” 五
(bính âm “wǔ”).
Cách giải
thích trong Thuyết văn giải tự 说文解字 của Hứa Thận 许慎 là:
Ngô, ngã, tự xưng dã. Tùng khẩu, ngũ
thanh.
吾, 即我,
自称也. 从口, 五声
(“Ngô” tức “ngã”, là tự xưng. “Khẩu” là hình phù,
“ngũ” là thanh phù)
“Ngũ” 五 trong chữ “ngô” 吾
có ý nghĩa gì? Có người cho rằng, “ngũ” 五
đại biểu cho “ngũ hành” 五行.
Người
xưa đã đem vạn sự vạn vật trên trái đất quy về về “ngũ hành” 五行 kim mộc thuỷ hoả thổ. Cho nên “ngũ hành” là “đại” 大 (lớn). “Ngô” 吾xem
là nhân xưng ngôi thứ nhất, dùng “ngũ hành” để biểu đạt, mang ý nghĩa “thiên hạ
chi đại, xả ngã kì thuỳ” 天下之大, 舍我其谁 (việc lớn trong thiên hạ, ngoài ta ra thì còn
ai dám đảm đương).
Còn có
một cách nói khác, từ “nhất” 一 cho đến “cửu” 九, “ngũ” 五là số ở giữa, đại biểu
trung lập, chữ “khẩu” 口 đại biểu con người,
con người ở chính giữa khoảng trời đất.
Lại còn
có quan điểm cho rằng, “ngô” 吾 không phải là chữ
hình thanh, phát âm của nó không liên quan gì đến “ngũ” 五.
Chính
xác, chữ “ngô” 吾 trong
giáp cốt văn, nửa phần trên là hai tam giác đối nhau. ở giữa thêm một nét
sổ, chỉ thiên địa giao hợp, âm dương hoà hợp, là tượng của quân vương. Chữ “khẩu”
口 ở dưới
đại biểu cho người phát hiệu lệnh.
Có học
giả trải qua sự khảo cứu cho rằng, vào thời viễn cổ, quân vương lấy “ngô” 吾 tự
xưng, có liên quan đến tập tục gắn lông chim lên đầu giống như loài chim của người Khương 羌 cổ. Loại
chim mà người Khương cổ nói đến là chỉ “ô nha” 乌鸦 (quạ).
Họ lấy
“ô nha” 乌鸦 chỉ thay quân vương, cho nên phát ra âm “ ô” 乌 (bính âm “wū”). “Ô” 乌
(“wū”)
và “ngô” 吾 (“wú”) phát âm gần giống nhau, cho nên học
giả cho rằng. chữ “ngô” 吾 có liên quan đến “ô nha” 乌鸦.
Bạn suy
nghĩ thử, ngôi thứ nhất xưng là “ngô” 吾, vào thời cổ là “ô
nha” 乌鸦, “lẽ nào ta là ô nha?’ Đương nhiên là đùa thôi.
Khảo chứng cách xưng hô mà chúng ta hiện tại quen cho là thường, bạn sẽ phát hiện một số hiện tượng kì lạ, nhiều từ nhân xưng lúc ban đầu không liên quan gì đến con người, sau này người ta phát giác phát âm của nó nghe hay, hoặc giả tự hình của nó đẹp nên đã mượn dùng.
Phụ lục: (ảnh st trên mạng)
Chữ "ngô"
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 14/6/2023
Nguồn
TRUNG QUỐC NHÂN ĐÍCH XƯNG HÔ
中国人的称呼
Biên soạn: Lưu Nhất Đạt 刘一达
Tranh vẽ: Mã Hải Phương 马海方
Bắc Kinh: Trung dịch xuất bản xã, 2022