Dịch thuật: Thuấn quán hà quan hồ (Khổng Tử gia ngữ)

 

鲁哀公问于孔子曰: “昔者, 舜冠何冠乎?”

          孔子不对.

          公曰: “寡人有问于子, 而子无言, 何也?”

          对曰: “以君之问不先其大者, 故方思所以为对.”

          公曰: 其大何乎?”

孔子曰: “舜之为君也,其政好生而恶杀, 其任授贤而替不肖, 德若天地而静虚, 化若四时而变物. 是以四海承风, 畅于异类, 凤翔麟至, 鸟兽驯德. 无他也, 好生故也. 君舍此道而冠冕是问, 是以缓对.”

                                                                        (孔子家語 - 好生第十)

 

          Lỗ Ai Công vấn vu Khổng Tử viết: “Tích giả, Thuấn quán hà quan hồ?”

          Khổng Tử bất đối.

          Công viết: “Quả nhân hữu vấn vu Tử, nhi Tử vô ngôn, hà dã?”

          Đối viết: “Dĩ quân chi vấn bất tiên kì đại giả, cố phương tư sở dĩ vi đối.”

          Công viết: “Kì đại hà hồ?”

          Khổng Tử viết: “Thuấn chi vi quân dã, kì chính hiếu sinh nhi ố sát, kì nhậm thụ hiền nhi thế bất tiếu, đức nhược thiên địa nhi tĩnh hư, hoá nhược tứ thời nhi biến vật. Thị dĩ tứ hải thừa phong, sướng vu dị loại, phụng tường lân chí, điểu thú tuần đức. Vô tha dã, hiếu sinh cố dã. Quân xả thử đạo nhi quan miện thị vấn, thị dĩ hoãn đối.”

                                                            (Khổng Tử gia ngữ -  Hiếu sinh đệ thập)

          (Lỗ Ai Công hỏi Khổng Tử: “Trước đây, Đại Thuấn khi làm vị quân chủ đã đội chiếc mũ miện như thế nào?”

          Khổng tử không đáp.

          Ai Công nói: “Quả nhân hỏi ngài, mà ngài không trả lời, sao vậy?”

          Khổng Tử đáp rằng: “Đại Thuấn lúc làm vị quân chủ, việc chính sự ông ấy coi trọng sinh mệnh mà ghét tàn sát, nhậm dụng chức quan thì trao việc cho người hiền, bãi truất kẻ bất tài. Đức hạnh thì hư tĩnh rộng lớn giống như trời đất, hành động thì biến hoá muôn vật như bốn mùa. Cho nên bốn biển nhận được sự giáo hoá của ông, muôn loài được hanh thông thuận lợi, chim phụng đến bay lượn, kì lân xuất hiện ra, loài chim loài thú đều tuần phục mĩ đức của ông. Những việc đó không có nguyên nhân nào khác, chỉ là coi trọng sinh mệnh mà thôi. Đạo lí đó ngài bỏ đi không hỏi, mà lại hỏi về mũ miện, vì thế tôi chậm trả lời.” )

Chú của người dịch

Khổng Tử gia ngữ 孔子家语: còn gọi là Khổng thị gia ngữ 孔氏家语, nói tắt là Gia ngữ 家语. Đây là bộ trứ tác của Nho gia, nguyên bản có 27 quyển, bản hiện nay có 10 quyển, tổng cộng 44 thiên. Khổng Tử gia ngữ ghi lại tư tưởng cùng ngôn hành của Khổng Tử và môn đệ của Khổng Tử.

          Bản Khổng Tử gia ngữ hiện nay gồm 10 quyển, 44 thiên, Vương Túc 王肃 thời Nguỵ chú. Sau sách có  phụ thêm bài tự của Vương Túc, và “Hậu tự” 后序.

https://baike.baidu.com/item/%E5%AD%94%E5%AD%90%E5%AE%B6%E8%AF%AD/6656586

Quyển Khổng Tử gia ngữ do Vương Ứng Lân王应麟chủ biên, phần tự của Vương Túc để ở đầu sách và không có phần “Hậu tự”.

                                                           Huỳnh Chương Hưng

                                                          Quy Nhơn 14/4/2023

Nguồn

KHỔNG TỬ GIA NGỮ

孔子家语

Chủ biên: Vương Ứng Lân 王应麟

Trường Xuân . Thời đại văn hoá xuất bản xã, 2003

Previous Post Next Post