谋事在人 成事在天
莫信直中直, 须防仁不仁
山中有直树, 世上无直人
自恨枝无叶, 莫怨太阳偏
大家都是命, 半点不由人
(清.周希陶: 增广贤文)
Phiên âm
MƯU
SỰ TẠI NHÂN THÀNH SỰ TẠI THIÊN
Mạc tín trực trung trực, tu phòng nhân bất
nhân
Sơn trung hữu trực thụ, thế thượng vô trực
nhân
Tự hận chi vô diệp, mạc oán thái dương
thiên
Đại gia đô thị mệnh, bán điểm bất do
nhân
(Thanh . Chu Hi Đào: Tăng quảng hiền văn)
Dịch nghĩa
MƯU SỰ TẠI NGƯỜI THÀNH SỰ TẠI TRỜI
Chớ nên tin hạng người cho mình
là chính trực nhưng lại không chính trực, nên đề phòng kẻ cho mình là nhân
nghĩa nhưng lại bất nhân.
Trong núi có cây thẳng, nhưng
trên đời không có hạng người ngay thẳng.
Cây nên tự oán mình cành không
ra lá, không nên oán trời thiên vị.
Mọi người đều do số mệnh đã định
sẵn, dù muốn thay đổi một chút cũng không thể do bản thân mình quyết định.
Phân tích và
bình luận
Nhân loại
đối với sự phát triển của nhiều sự việc đều khó mà nắm bắt, nhân vì đời người
những gì mà nhìn không rõ thì có rất nhiều. Trên thế giới có đôi lúc hiện tượng bề ngoài dối gạt cặp mắt nhân loại.
Chúng dùng bề ngoài đẹp đẽ mê hoặc con người, làm ảnh hưởng đến sự phán đoán
chính xác của con người. Trong cuộc sống có nhiều người và sự việc hoàn toàn
không giống sự tốt đẹp mà ta nhìn thấy. Trên thế giới khắp nơi đều có loại nguỵ
quân tử bề ngoài tựa như chính trực
nhưng lại giả nhân giả nghĩa. Có lúc biểu hiện là hạng người ngay thẳng không a
dua xu nịnh thì càng là loại gian trá giảo hoạt; càng là người với bề ngoài đạo
mạo nghiêm trang thì càng là loại ti tiện vô sỉ. Áo quần của họ đẹp đẽ hoa lệ
chỉ là để che đậy sự gian ác trong lòng. Cho nên, chớ có dễ dàng tin theo hạng
người xem ra cực giống là chính nhân quân tử. Phàm sự việc nên thông qua sự khảo
nghiệm của thời gian và sự kiện, mới có thể có được kết luận, nhưng kết luận
cũng không nên đưa ra quá sớm, vì cũng có kẻ ẩn nấp cực sâu.
Sự việc
trên đời khó mà dự liệu, nhân tâm trên đời càng khó mà nhìn thấu. Con người là
một thể thống nhất của mâu thuẫn, chúng ta không thể cưỡng cầu cả ngàn người
như một, ngay cả bản thân ta cũng không có cách nào yêu cầu tự thân bảo trì một
tính cách ổn định bất biến. Câu nói “Thế thượng vô trực nhân” 世上无直人 có một chút không công bằng, nhưng lại là lời nói
đúng trọng tâm. con người không thể thập toàn thập mĩ. Không có tất yếu nhân vì
có một ít khuyết điểm đã thất vọng bi quan đối với người khác, cuộc sống vẫn cứ
tốt đẹp, làm người cần phải lạc quan một chút. Phóng tầm mắt ra xa, có như vậy
mới không nhân vì thời vận không đến, nhân tâm khó đoán mà đối với cuộc sống mất
đi hi vọng và nhiệt tình, ngày tháng cũng mới có thể trôi qua một cách nhẹ
nhàng hon một chút. Nhân loại nhân vì có tì vết mới đáng yêu, người chân chính
hoàn mĩ thì quá cao không thể với tới, cũng khó dung chứa trong thế giới này.
Con người chỉ cần nỗ lực để mình tiếp cận với sự hoàn mĩ là đã vô cùng đáng quý
rồi, không có tất yếu nhân vì có một chút khuyết điểm đã thất vọng bi quan đối
với người khác.
Năng lực
của con người có lớn có nhỏ, năng lực của mỗi cá nhân cũng đều có hạn, nhưng điều
đó không hề trở ngại cho chúng ta tiến phát hướng đến tự thân hoàn mĩ, bởi con
người có năng lực cải tạo thế giới, cải tạo bản thân, Trong quá trình cải tạo
thế giới, chúng ta phát hiện tự thân không đầy đủ, nâng cao năng lực của mình,
rút ngắn khoảng cách với người khác, sáng tạo cái tôi hoàn toàn mới. Chỉ có khả
năng tối đại của tự thân, tiếp cận sự hoàn mĩ, tối đại hoá sự sáng tạo giá trị
của tự thân, người khác mới có thể nhận biết bạn, tôn trọng bạn. Vì thế, suốt
ngày bi quan, ai oán, giả tưởng, trông chờ, chẳng bằng tự mình phấn chấn lên, bắt
đầu từ việc cải tạo bản thân, nâng cao năng lực của bản thân.
“Đại gia đô thị mệnh, bán điểm bất do nhân” 大家都是命, 半点不由人quan niệm số mệnh đã định sẵn này là sai lầm, không hề tồn tại trong số mệnh tiên thiên đã định, điều mà có thể ảnh hưởng số mệnh đó là tự thân chúng ta, chỉ cần chúng ta tích cực phấn đấu, nỗ lực giành lấy, thì sẽ được cơ hội có được kết quả tốt.
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 01/4/2023
Nguồn
TĂNG QUẢNG HIỀN VĂN
增广贤文
Thanh . Chu Hi Đào 周希陶 tu đính
Nam Kinh: Giang Tô Phụng Hoàng mĩ thuật xuất bản xã. 2015