孔子之楚, 而有渔者而献鱼焉, 孔子不受.
渔者曰: “天暑市远, 无所鬻也. 思虑弃之粪壤, 不如献之君子, 故敢以进焉.”
于是夫子再拜受之, 使弟子扫地, 将以享祭.
门人曰: “彼将弃之, 而夫子以祭之, 何也?”
孔子曰: “吾闻之, 惜其腐饪而欲以务施者, 仁人之偶也. 恶有受仁人之馈而无祭者乎?”
(孔子家语 - 致思第八)
Khổng Tử chi Sở, nhi hữu ngư giả nhi hiến
ngư yên, Khổng Tử bất thụ.
Ngư giả viết: “Thiên thử thị viễn, vô
sở dục dã. Tư lự khí chi phẩn nhưỡng, bất như hiến chi quân tử, cố cảm dĩ tiến
yên.”
Vu thị Phu tử tái bái thụ chi, sử đệ tử
tảo địa, tương dĩ hưởng tế.
Môn nhân viết: “Bỉ tương khí chi, nhi
phu tử dĩ tế chi, hà dã?”
Khổng Tử viết: “Ngô văn chi, tích kì hủ
nhẫm nhi dục dĩ vụ thi giả, nhân nhân chi ngẫu dã, ô hữu thụ nhân nhân chi quỹ
nhi vô tế giả hồ?”
(Khổng Tử gia ngữ - Trí tư đệ bát)
Khổng Tử
đi đến nước Sở, có người đánh cá đem cá dâng lên Khổng Tử, Khổng Tử không nhận.
Người
đánh cá nói rằng: “Khí trời rất nóng mà chợ lại cách xa, không có cách nào để
bán. Nghĩ rằng đem cá vất nơi đống rác, chẳng bằng dâng lên cho bậc quân tử như
Thầy, cho nên mới mạnh dạn đem đến.”
Thế là
Khổng Tử bái tạ nhận lấy, rồi bảo học trò quét dọn phòng ốc sạch sẽ, chuẩn bị
đem cá dâng cúng tổ tiên.
Học trò
của Khổng Tử lấy làm kì lạ, hỏi rằng: “Cá đó là người nọ định vất đi, mà thầy lại
đem dâng cúng tổ tiên, vì sao vậy?”
Khổng Tử nói rằng: “Ta nghe nói, người biết quí tiếc đồ ăn không muốn để nó bị hư hỏng, đem tặng cho người khác, loại người đó là loại người nhân ái, như vậy làm gì có việc nhận quà tặng của người có lòng nhân ái mà lại không đem dâng cúng tổ tiên?”
Chú của người
dịch
Khổng Tử gia ngữ 孔子家语: còn gọi là Khổng
thị gia ngữ 孔氏家语, nói tắt là Gia ngữ 家语. Đây là bộ trứ
tác của Nho gia, nguyên bản có 27 quyển, bản hiện nay có 10 quyển, tổng cộng 44
thiên. Khổng Tử gia ngữ ghi lại tư tưởng
cùng ngôn hành của Khổng Tử và môn đệ của Khổng Tử.
Bản Khổng Tử gia ngữ hiện nay gồm 10 quyển,
44 thiên, Vương Túc 王肃 thời Nguỵ chú. Sau sách có phụ thêm bài tự của Vương Túc, và “Hậu tự” 后序.
https://baike.baidu.com/item/%E5%AD%94%E5%AD%90%E5%AE%B6%E8%AF%AD/6656586
Quyển Khổng Tử gia ngữ do Vương Ứng Lân王应麟chủ
biên, phần tự của Vương Túc để ở đầu sách và không có phần “Hậu tự”.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 03/4/2023
Nguồn
KHỔNG TỬ GIA NGỮ
孔子家语
Chủ biên: Vương Ứng Lân 王应麟
Trường Xuân . Thời đại văn hoá xuất bản xã, 2003