好生惡殺四海風調鸞舞鶴吟
真聖主
聽諫任賢五湖雨順鳳翔麟至
是明君
Hiếu sinh ố
sát, tứ hải phong điều,
loan vũ hạc
ngâm chân thánh chủ
Thính gián nhậm
hiền, ngũ hồ vũ thuận,
phụng tường lân chí thị minh quân
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 12/4/2023
Cặp đối mượn ý từ Khổng Tử gia ngữ - Hiếu sinh đệ thập” 孔子家語 - 好生第十
Lỗ Ai Công vấn vu Khổng Tử viết: “Tích giả, Thuấn quán hà quan hồ?”
Khổng
Tử bất đối.
Công
viết: “Quả nhân hữu vấn vu Tử, nhi Tử vô ngôn, hà dã?”
Đối
viết: “Dĩ quân chi vấn bất tiên kì đại giả, cố phương tư sở dĩ vi đối.”
Công
viết: “Kì đại hà hồ?”
Khổng
Tử viết: “Thuấn chi vi quân dã, kì chính hiếu sinh nhi ố sát, kì nhậm thụ hiền
nhi thế bất tiếu, đức nhược thiên địa nhi tĩnh hư, hoá nhược tứ thời nhi biến vật.
Thị dĩ tứ hải thừa phong, sướng vu dị loại, phụng tường lân chí, điểu thú tuần
đức. Vô tha dã, hiếu sinh cố dã. Quân xả thử đạo nhi quan miện thị vấn, thị dĩ hoãn
đối.”
鲁哀公问于孔子曰: “昔者, 舜冠何冠乎?”
孔子不对.
公曰: “寡人有问于子, 而子无言, 何也?”
对曰: “以君之问不先其大者, 故方思所以为对.”
公曰: 其大何乎?”
孔子曰: “舜之为君也,其政好生而恶杀, 其任授贤而替不肖, 德若天地而静虚, 化若四时而变物. 是以四海承风, 畅于异类, 凤翔麟至, 鸟兽驯德. 无他也, 好生故也. 君舍此道而冠冕是问, 是以缓对.”
(Lỗ Ai Công hỏi Khổng Tử:
“Trước đây, Đại Thuấn khi làm vị quân chủ đã đội chiếc mũ miện như thế nào?”
Khổng tử không đáp.
Ai Công nói: “Quả nhân hỏi
ngài, mà ngài không trả lời, sao vậy?”
Khổng Tử đáp rằng: “Đại
Thuấn lúc làm vị quân chủ, việc chính sự ông ấy coi trọng sinh mệnh mà ghét tàn
sát, nhậm dụng chức quan thì trao việc cho người hiền, bãi truất kẻ bất tài. Đức
hạnh thì hư tĩnh rộng lớn giống như trời đất, hành động thì biến hoá muôn vật
như bốn mùa. Cho nên bốn biển nhận được sự giáo hoá của ông, muôn loài được
hanh thông thuận lợi, chim phụng đến bay lượn, kì lân xuất hiện ra, loài chim
loài thú đều tuần phục mĩ đức của ông. Những việc đó không có nguyên nhân nào
khác, chỉ là coi trọng sinh mệnh mà thôi. Đạo lí đó ngài bỏ đi không hỏi, mà lại
hỏi về mũ miện, vì thế tôi chậm trả lời.” )